Mar del Plata

Poprawna odpowiedź

Tak, Nie

Wymaganie ogólne

1.2 Korzystanie z różnych źródeł informacji geograficznej. Uczeń potrafi korzystać z planów, map, fotografii, rysunków, wykresów i danych statystycznych i tekstów źródłowych oraz technologii informacyjno-komunikacyjnych w celu gromadzenia, przetwarzania i prezentowania informacji geograficznych.
2.1 Identyfikowanie związków i zależności oraz wyjaśnianie zjawisk i procesów. Uczeń posługuje się podstawowym słownictwem geograficznym w toku opisywania oraz wyjaśniania zjawisk i procesów zachodzących w środowisku geograficznym.
4.1 Kształtowanie postaw. Uczeń rozwija w sobie ciekawość świata poprzez zainteresowanie własnym regionem, Polską, Europą i światem.

Wymaganie szczegółowe

2.4. Kształt, ruchy Ziemi i ich następstwa. Uczeń podaje najważniejsze geograficzne następstwa ruchów Ziemi.
3.2. Wybrane zagadnienia geografii fizycznej. Uczeń charakteryzuje na podstawie wykresów lub danych liczbowych przebieg temperatury powietrza i opadów atmosferycznych w ciągu roku w wybranych stacjach meteorologicznych położonych w różnych strefach klimatycznych.

Komentarz

Zadanie sprawdza umiejętność korzystania z klimatogramu i analizowania danych liczbowych dotyczących przebiegu temperatury powietrza i opadów atmosferycznych w ciągu roku, w miejscach o różnym położeniu na kuli ziemskiej. Uczeń powinien przeanalizować dane, żeby określić, czy zawarte w zadaniu informacje są wystarczające do sprawdzenia poprawności podanych stwierdzeń. W przypadku pierwszego stwierdzenia – uczeń może wywnioskować o położeniu miejscowości na półkuli południowej, ale  drugiego stwierdzenia nie da się sprawdzić za pomocą tych danych.  

W zależności od poziomu wiedzy ucznia, zadanie można rozwiązać biorąc pod uwagę ogólniejsze i bardziej szczegółowe informacje. Uczeń słabszy powinien wiedzieć tylko, że na przeciwnej półkuli najcieplej jest wtedy, gdy w Polsce jest najchłodniej. Na klimatogramie należy więc zidentyfikować najchłodniejsze miesiące w środku roku, a nie tak, jak u nas  – w miesiącach skrajnych. Uczeń musi jednak rozumieć, z którymi półkulami związana jest zmienność pór roku: północną i południową czy wschodnią i zachodnią.

Inni uczniowie mogą rozumieć specyfikę ruchu obiegowego Ziemi i na tej podstawie wywnioskować różnice w występowaniu najwyższych temperatur w ciągu roku na półkulach północnej i południowej.

Wyniki dla pierwszej części zadania przedstawia poniższy wykres. Z określeniem prawdziwości pierwszego stwierdzenia najlepiej poradzili sobie uczniowie, którzy uzyskali najlepsze wyniki w całym teście (grupa 8). Ten wiersz lepiej różnicuje uczniów zdolnych, ponieważ linia poprawnych odpowiedzi wyraźnie wznosi się dopiero w grupach uczniów, którzy wypadli najlepiej w całym teście (wykres 1.)  Spośród badanych uczniów 65,7% wybrało właściwą odpowiedź.

Wykres 1. Rozkład częstości odpowiedzi w pierwszej części zadania. Na osi X zaznaczono poziom ucznia (1 – grupa uczniów, którzy uzyskali najniższe wyniki w całym teście, 8 – grupa o najwyższych wynikach), zaś na osi Y – odsetek uczniów z danej grupy, którzy wybrali daną odpowiedź.

Na podstawie klimatogramów nie da się określić, czy dane miejsce leży na półkuli zachodniej, czy wschodniej. Rozkład temperatury w ciągu roku nie zmienia się wraz ze zmianą długości geograficznej, bo temperatura nie jest zależna w tak dużym stopniu od skutków ruchu obrotowego, jak od skutków ruchu obiegowego. Tak więc zaznaczenie odpowiedzi twierdzącej  świadczy o całkowitym niezrozumieniu istoty czynników kształtujących klimat. Poprawnych odpowiedzi w tym wierszu udzieliło 67,3% uczniów, przy czym najlepszy wyniki uzyskali uczniowie najzdolniejsi - z grupy 8, podobnie jak miało to miejsce w przypadku pierwszego stwierdzenia.

Wykres 2. Odsetek uczniów w poszczególnych grupach, którzy rozwiązali poprawnie całe zadanie. Oznaczenia takie same, jak na wykresie 1.

Za poprawne rozwiązanie całego zadania uważa się dokonanie dwóch prawidłowych wyborów. W przeprowadzonym badaniu 54,7% uczniów udzieliło poprawnej odpowiedzi, podejmując dwukrotnie  właściwą decyzję. Byli to głównie uczniowie, którzy uzyskali najlepszy wynik w całym teście, co można prześledzić na wykresie 2. Zadanie lepiej różnicuje uczniów zdolniejszych, ponieważ linia poprawnych odpowiedzi jest bardziej stroma dla tych właśnie uczniów.

Zadanie przeznaczone jest zasadniczo dla III etapu edukacyjnego choć może być również wykorzystane w szkole ponadgimnazjalnej przy okazji powtarzania czy utrwalania wiedzy i umiejętności, które diagnozuje. Zadanie można stosować na sprawdzianie i na lekcji.

Słowa kluczowe

Poprawna odpowiedź

Prawda, Fałsz

Wymaganie ogólne

1.2 Korzystanie z różnych źródeł informacji geograficznej. Uczeń potrafi korzystać z planów, map, fotografii, rysunków, wykresów i danych statystycznych i tekstów źródłowych oraz technologii informacyjno-komunikacyjnych w celu gromadzenia, przetwarzania i prezentowania informacji geograficznych.
2.1 Identyfikowanie związków i zależności oraz wyjaśnianie zjawisk i procesów. Uczeń posługuje się podstawowym słownictwem geograficznym w toku opisywania oraz wyjaśniania zjawisk i procesów zachodzących w środowisku geograficznym.
4.1 Kształtowanie postaw. Uczeń rozwija w sobie ciekawość świata poprzez zainteresowanie własnym regionem, Polską, Europą i światem.

Wymaganie szczegółowe

2.4. Kształt, ruchy Ziemi i ich następstwa. Uczeń podaje najważniejsze geograficzne następstwa ruchów Ziemi.
3.2. Wybrane zagadnienia geografii fizycznej. Uczeń charakteryzuje na podstawie wykresów lub danych liczbowych przebieg temperatury powietrza i opadów atmosferycznych w ciągu roku w wybranych stacjach meteorologicznych położonych w różnych strefach klimatycznych.

Komentarz

Zadanie sprawdza umiejętność korzystania z klimatogramu i analizowania danych liczbowych dotyczących przebiegu temperatury powietrza i opadów atmosferycznych w ciągu roku. Na  ich podstawie uczeń ma określić cechy klimatu Mar del Plata, a dokładniej – ustalić, czy klimat ten ma cechy klimaty morskiego. Udzielenie poprawnych odpowiedzi wymaga od ucznia znajomości podstawowego słownictwa geograficznego (m.in. roczna amplituda temperatury powietrza, cechy klimatu morskiego), umiejętności obliczania lub szacowania rocznej amplitudy temperatury powietrza analizy wysokości i rozkładu opadów w skali roku. W świetle danych uczeń może także uwzględnić położenie miejscowości nad poziomem morza i wykluczyć występowanie górskiej odmiany klimatu.  

By móc określić prawdziwość pierwszego stwierdzenia uczeń powinien wiedzieć, co to jest roczna amplituda temperatur powietrza i w jaki sposób się ją oblicza, a następnie odnieść jej wartość do wartości amplitud charakterystycznych dla klimatów morskich. Poprawnej odpowiedzi w tym przypadku udzieliło 68% ogółu badanych. Zróżnicowanie odpowiedzi w skali całej grupy było niewielkie (wykres 1), co świadczy, iż zadanie to słabo różnicuje uczniów.

Wykres 1. Rozkład częstości odpowiedzi w pierwszej części zadania. Na osi X zaznaczono poziom ucznia (1 – grupa uczniów, którzy uzyskali najniższe wyniki w całym teście, 8 – grupa o najwyższych wynikach), zaś na osi Y – odsetek uczniów z danej grupy, którzy wybrali daną odpowiedź.

W celu ustalenia prawdziwości drugiego stwierdzenia uczeń powinien przeanalizować wysokości miesięcznych sum opadów i ich rozkładu w roku oraz zwrócić uwagę na roczną sumę opadów. Uczeń, który wie, jaka jest roczna suma opadów w Polsce, może także wykorzystać tę wiedzę w celu porównania klimatu Mar del Plata z klimatem w Polsce i na tej podstawie zaznaczyć prawidłową odpowiedź. Ilość poprawnych odpowiedzi w tym przypadku była podobna jak w części pierwszej zadania i wyniosła 68,9% ogółu badanych, natomiast zróżnicowanie wśród wszystkich badanych uczniów było zdecydowanie większe – od 48,3% do 81,6% poprawnych wskazań (wykres 2.). Przebieg linii poprawnych odpowiedzi świadczy o tym, że drugi wiersz  zadania był  dla uczniów trudniejszy i lepiej ich różnicował. Można  zastanawiać się, czy  sposób wykonania klimatogramu, na którym skale opadów i temperatur zaczynają się na różnym poziomie,  mógł zmylić uczniów. Należy jednak pamiętać, że oprócz wykresu   uczniowie mieli do dyspozycji tabelę z danymi liczbowymi. Mimo iż wykres skonstruowany był odmiennie od tych zamieszczanych w podręcznikach szkolnych, to jego analiza nie powinna przecież sprawić uczniom większych problemów. Wskazane jest wykorzystywanie w pracy z uczniami różnych typów wykresów np. publikowanych w codziennej prasie, tygodnikach, Internecie itd., zwłaszcza, jeśli nie są skonstruowane tak,  jak w podręcznikach.  Ważne, by uczniowie potrafili korzystać naprawdę z różnych źródeł informacji, a nie tylko starannie wyselekcjonowanych i powtarzalnych.

Ta część zadania lepiej różnicowała uczniów, co można stwierdzić analizując przebieg linii poprawnej odpowiedzi (zdanie fałszywe) na wykresie 2. W grupie uczniów najsłabszych poprawne odpowiedzi stanowiły ok. 50%, natomiast w grupie najlepszych ponad 80%. Niemal we wszystkich grupach uczniów, w tej części zadania przeważały poprawne odpowiedzi.

Wykres 2. Rozkład częstości odpowiedzi w drugiej części zadania. Oznaczenia takie same, jak na wykresie 1.

Za poprawne rozwiązanie całego zadania uważa się dokonanie dwóch prawidłowych wyborów. W grupie uczniów najsłabszych 36% uczniów rozwiązało całe zadanie poprawnie, podczas gdy w dwóch najlepszych grupach ok.67% uczniów udzieliło poprawnych odpowiedzi. Spośród wszystkich badanych uczniów 56,3% udzieliło poprawnej odpowiedzi, dokonując za każdym razem prawidłowego wyboru.

Wykres 3. Odsetek uczniów w poszczególnych grupach, którzy rozwiązali poprawnie całe zadanie. Oznaczenia takie same, jak na wykresie 1.

Zaprezentowana wiązka zadań, oprócz sprawdzania wcześniej opisanych umiejętności, może wpływać pozytywnie na rozwijanie ciekawości poznawczej uczniów, szczególnie tych, którzy interesują się piłką nożną. Być może będą oni chcieli sprawdzić w różnych źródłach (mapy, atlas, Internet), gdzie dokładnie położone jest Mar del Plata (to duże, ale mało znane miasto w prowincji Buenos Aires). Dlatego wiązka zadań z badania Laboratorium myślenia jest przykładem zadań spełniających IV wymaganie ogólne podstawy programowej, czyli kształtowanie postaw, rozwijanie zainteresowań młodzieży.

Zadanie można wykorzystać i do pracy na lekcji i na sprawdzianie na III etapie edukacyjnym (gimnazjum). Podobnie jak pierwsze zadanie z wiązki może ono służyć do utrwalania umiejętności również na etapie szkoły ponadgimnazjalnej.

Słowa kluczowe