Bronek na rybach

Poprawna odpowiedź

1. - Tak,

2. - Nie

Wymaganie ogólne

1.2 Korzystanie z różnych źródeł informacji geograficznej. Uczeń potrafi korzystać z planów, map, fotografii, rysunków, wykresów i danych statystycznych i tekstów źródłowych oraz technologii informacyjno-komunikacyjnych w celu gromadzenia, przetwarzania i prezentowania informacji geograficznych.
3.1 Stosowanie wiedzy i umiejętności geograficznych w praktyce. Uczeń wykorzystuje wiedzę i umiejętności geograficzne w celu lepszego rozumienia współczesnego świata i swojego w nim miejsca.
3.2 Stosowanie wiedzy i umiejętności geograficznych w praktyce. Uczeń stosuje wiadomości i umiejętności geograficzne w życiu codziennym, m.in. w racjonalnym wykorzystaniu zasobów środowiska.

Wymaganie szczegółowe

1.4. Mapa – umiejętności czytania, interpretacji i posługiwania się mapą. Uczeń identyfikuje położenie i charakteryzuje odpowiadające sobie obiekty geograficzne na fotografiach, zdjęciach lotniczych i satelitarnych oraz mapach topograficznych.

Komentarz

Zadanie wymaga analizy i interpretacji materiału ilustracyjnego. Kluczem do udzielenia poprawnej odpowiedzi w pierwszej części zadania jest dostrzeżenie, że kierunek biegu rzeki można zidentyfikować na podstawie informacji opisowej zawartej w nazwie parku krajobrazowego „Jeziora Prawego Brzegu…”. Należy także upewnić się, czy wiemy, jaką orientację ma zdjęcie – kierunek północny oznaczony został w lewym górnym rogu mapy. Wskazanie prawidłowej odpowiedzi „Tak” wymaga więc umiejętności złożonego rozumowania. Z tą częścią zadania poradziło sobie 59,7% badanych uczniów. Badanych było 154 uczniów – absolwentów gimnazjum. Druga część zadania sprawdza, czy uczeń utożsamia bieg rzeki na całej długości z widocznym na zdjęciu odcinkiem. Na niewidocznym fragmencie (od źródła do granicy zdjęcia) rzeka mogła wielokrotnie zmieniać kierunek swojego biegu, a zatem jej źródło może znajdować się w miejscu, którego nie jesteśmy w stanie określić. Poprawną odpowiedzią jest więc „Nie”. W tej części zadania także wymaga się od ucznia umiejętności złożonego rozumowania. Poprawnej odpowiedzi udzieliło tu jedynie 43,5% badanych. Z prawidłowym rozwiązaniem całego zadania poradziło sobie 37,0% uczniów.

Zadanie sprawdza umiejętności, które są ćwiczone na różnych etapach nauczania przyrody i geografii. W szkole podstawowej, zgodnie z podstawą programową, uczeń powinien „obserwować zjawiska zachodzące w cieku wodnym (…), rozróżniać prawy i lewy brzeg” (wymagania szczegółowe, punkt 4.8), absolwent gimnazjum, zgodnie z zapisem w punkcie 1.4 wymagań szczegółowych, „identyfikuje położenie i charakteryzuje odpowiadające sobie obiekty geograficzne na fotografiach, zdjęciach lotniczych i satelitarnych”.

Słowa kluczowe

Poprawna odpowiedź

1. - Nie,

2. - Tak.

Wymaganie ogólne

1.2 Korzystanie z różnych źródeł informacji geograficznej. Uczeń potrafi korzystać z planów, map, fotografii, rysunków, wykresów i danych statystycznych i tekstów źródłowych oraz technologii informacyjno-komunikacyjnych w celu gromadzenia, przetwarzania i prezentowania informacji geograficznych.
3.2 Stosowanie wiedzy i umiejętności geograficznych w praktyce. Uczeń stosuje wiadomości i umiejętności geograficzne w życiu codziennym, m.in. w racjonalnym wykorzystaniu zasobów środowiska.

Wymaganie szczegółowe

1.4. Mapa – umiejętności czytania, interpretacji i posługiwania się mapą. Uczeń identyfikuje położenie i charakteryzuje odpowiadające sobie obiekty geograficzne na fotografiach, zdjęciach lotniczych i satelitarnych oraz mapach topograficznych.
1.9. Mapa - umiejętności czytania, interpretacji i posługiwania się mapą. Uczeń projektuje i opisuje trasy podróży na podstawie map turystycznych, topograficznych i samochodowych.

Komentarz

Zadanie sprawdza umiejętność odczytywania informacji z materiału graficznego i ma wymiar praktyczny. Obie części zadania wymagają od ucznia pracy z mapą. W pierwszej części uczeń powinien przeprowadzić krytyczną analizę zawartości mapy Bronka i stwierdzić, że jego mapa nie posiada skali i nie posiada legendy. O ile o zaznaczonych obiektach można wnioskować z treści zadania i wstępu do całej wiązki zadań, to bez skali niemożliwe jest obliczenie długości planowanej trasy. Do takiego wniosku doszło 42,2% uczniów rozwiązujących tę część zadania. Badanych było 154 uczniów – absolwentów gimnazjum. W drugiej części zadania od ucznia wymagana jest umiejętność odnalezienia wskazanej lokalizacji (łowisko nr 3) na mapie, co nie wydaje się być zadaniem trudnym. Na mapie została zaprezentowana cała trasa wycieczki, a numeracja kolejnych łowisk umożliwia również ustalenie kierunku marszu. Następnie uczeń musi się zastanowić, czy na podstawie mapy można wyznaczyć kierunek, w którym będą się poruszać chłopcy wracający z łowiska. Udzielenie odpowiedzi nie wymagało od ucznia nazwania tego kierunku, co znacznie ułatwiło rozwiązanie tej części zadania – poprawnych odpowiedzi udzieliło 64,9% testowanych uczniów. Całe zadanie poprawnie rozwiązało 41,6% uczniów.

Słowa kluczowe

Poprawna odpowiedź

1. - stojące;

2. - płynące;

3. - stojące.

Wymaganie ogólne

1.2 Korzystanie z różnych źródeł informacji geograficznej. Uczeń potrafi korzystać z planów, map, fotografii, rysunków, wykresów i danych statystycznych i tekstów źródłowych oraz technologii informacyjno-komunikacyjnych w celu gromadzenia, przetwarzania i prezentowania informacji geograficznych.
3.1 Stosowanie wiedzy i umiejętności geograficznych w praktyce. Uczeń wykorzystuje wiedzę i umiejętności geograficzne w celu lepszego rozumienia współczesnego świata i swojego w nim miejsca.
3.2 Stosowanie wiedzy i umiejętności geograficznych w praktyce. Uczeń stosuje wiadomości i umiejętności geograficzne w życiu codziennym, m.in. w racjonalnym wykorzystaniu zasobów środowiska.

Wymaganie szczegółowe

1.4. Mapa – umiejętności czytania, interpretacji i posługiwania się mapą. Uczeń identyfikuje położenie i charakteryzuje odpowiadające sobie obiekty geograficzne na fotografiach, zdjęciach lotniczych i satelitarnych oraz mapach topograficznych.

Komentarz

Zadanie sprawdza umiejętność odczytywania informacji z materiału graficznego, w tym przypadku zdjęcia satelitarnego. Zadaniem ucznia jest odróżnienie wód płynących od stojących. Można o tym wnioskować, sprawdzając, czy dany akwen łączy się z głównym nurtem rzeki. Nie wymaga to przeprowadzania skomplikowanego toku rozumowania, a jedynie uważnego odczytania informacji graficznej, co częściowo potwierdziły dość wysokie wyniki, jakie osiągnęli uczniowie w odniesieniu do dwóch pierwszych łowisk.

Ocena wód znajdujących się w miejscach oznaczonych numerami 1 i 2 okazała się dla przeważającej większości spośród 154 uczniów – absolwentów gimnazjum – łatwa. Poprawnej odpowiedzi udzieliło odpowiednio: dla miejsca 1. (wody stojące) 75,3% uczniów, dla miejsca 2. (wody płynące) 74,7%. Większe trudności pojawiły się przy łowisku numer 3. (wody stojące) 44,2%. Uczniowie być może rozpoznawali w tym miejscu starorzecze, ale mieli wątpliwość, czy uznać je za wody stojące, czy płynące, gdyż znajduje się dość blisko nurtu rzeki. Część uczniów zapomniała lub nie wiedziała o tym, że o przynależności do kategorii wód płynących decyduje ruch wody. Całe zadanie okazało się dość trudne. Rozwiązało je poprawnie 31,8% uczniów.

Zadanie bada umiejętności, które są ćwiczone na różnych etapach nauczania. Podstawy programowe nauczania geografii w gimnazjum i w szkole ponadgimnazjalnej (poziom rozszerzony) zawierają wymagania szczegółowe dotyczące czytania i interpretacji różnych źródeł informacji geograficznej, w tym także zdjęć satelitarnych.

Słowa kluczowe

Poprawna odpowiedź

1. - Prawda,

2. - Prawda.

Wymaganie ogólne

1.2 Korzystanie z różnych źródeł informacji geograficznej. Uczeń potrafi korzystać z planów, map, fotografii, rysunków, wykresów i danych statystycznych i tekstów źródłowych oraz technologii informacyjno-komunikacyjnych w celu gromadzenia, przetwarzania i prezentowania informacji geograficznych.
3.1 Stosowanie wiedzy i umiejętności geograficznych w praktyce. Uczeń wykorzystuje wiedzę i umiejętności geograficzne w celu lepszego rozumienia współczesnego świata i swojego w nim miejsca.
3.2 Stosowanie wiedzy i umiejętności geograficznych w praktyce. Uczeń stosuje wiadomości i umiejętności geograficzne w życiu codziennym, m.in. w racjonalnym wykorzystaniu zasobów środowiska.

Wymaganie szczegółowe

1.4. Mapa – umiejętności czytania, interpretacji i posługiwania się mapą. Uczeń identyfikuje położenie i charakteryzuje odpowiadające sobie obiekty geograficzne na fotografiach, zdjęciach lotniczych i satelitarnych oraz mapach topograficznych.

Komentarz

Zadanie sprawdza umiejętność odczytywania informacji z materiału graficznego oraz wykrywania związków przyczynowo-skutkowych. Uczeń ma za zadanie ocenić prawdziwość dwóch stwierdzeń związanych z erozyjną działalnością rzeki. Niezbędne do tego jest rozumienie pojęcia erozji bocznej, polegającej na podcinaniu i podmywaniu brzegów przez płynącą wodę i poszerzaniu koryta rzeki. Ponieważ proces ten zachodzi nierównomiernie, a nurt rzeki atakuje raz jeden, raz drugi brzeg, tworzą się zakola rzeki. Działania człowieka (regulacja) często zmierzają do tego, by tym zjawiskom przeciwdziałać, a ich efektem jest łagodzenie lub zanik zakoli rzecznych i stosunkowo prostoliniowy przebieg koryta rzeki.

W pierwszej części zadania uczeń, aby udzielić prawidłowej odpowiedzi, musi najpierw zlokalizować Rzekę Łabędzią, a następnie przeanalizować bieg rzeki (krętość). Uczeń na załączonej mapie bez trudu powinien dostrzec charakterystyczne zakola rzeki, świadczące o jej nieuregulowanym charakterze. W tym miejscu kończy się praca ucznia z mapą. Kolejny etap to odwołanie się do pojęć, w pierwszym stwierdzeniu – „regulacja rzeki”, a w drugim – „erozja boczna”. Uczeń w pierwszej części zadania powinien powiązać kręty przebieg rzeki z brakiem ingerencji człowieka, brakiem regulacji. W drugiej części uczeń powinien rozpoznać przyczynę takiego naturalnego, nieuregulowanego charakteru przebiegu koryta rzecznego.

Zadanie przetestowano na 154 uczniach. Chociaż nie wydaje się ono trudne – bowiem meandry rzeki wyraźnie sugerują występowanie erozji bocznej i wskazują na nieuregulowany charakter jej koryta – uczniowie słabo sobie poradzili z jego rozwiązaniem. Wyniki wskazują, że uczniowie nieznacznie lepiej rozwiązywali pierwszą część zadania – 61,0% odpowiedziało poprawnie; w drugiej części poprawne odpowiedzi stanowiły 55,8%. Wyniki te mogą świadczyć o tym, że dla części uczniów zrozumienie rzeźbotwórczej roli wód płynących nie jest łatwe, być może nie opanowali pojęcia „erozji bocznej” lub „regulacji”. Całe zadanie poprawnie rozwiązało 30,5% badanych uczniów. Warto byłoby lekcję dotyczącą tej tematyki połączyć z zajęciami terenowymi, na przykład wycieczką nad rzekę.

Słowa kluczowe