Wiązka zadań
Dieta pana Franka
Pan Franek zamierza schudnąć ze względów zdrowotnych. W czasie ostatniej wizyty u lekarza okazało się, że waży aż 90 kg, podczas gdy jego prawidłowa waga to około 75 kg. Postanowił zatem zmienić sposób odżywiania, zwiększyć ilość wysiłku fizycznego i często kontrolować masę ciała. Korzystając z dnia wolnego, w sobotę ważył się wiele razy, zapisując wyniki w notatniku. Tego dnia odżywiał się zgodnie z zaleconą dietą, pijąc dużo wody mineralnej.
| Godzina | Masa (kg) |
| 8:00 | 90,6 |
| 11:00 | 91,1 |
| 14:00 | 91,6 |
| 17:00 | 91,5 |
| 20:00 | 91,9 |
Gdy zajrzał do notatnika, zmartwił się, że wieczorem ważył o ponad kilogram więcej niż rano.
Zadanie 1
Na jednym z forów internetowych pan Franek znalazł wskazówkę, by ważyć się raz w tygodniu, zawsze o tej samej porze dnia.
Który z argumentów stanowi naukowe wyjaśnienie, dlaczego nie należy robić tego częściej?
`square` A. „Wynik ważenia zależy od tego, ile jedliśmy i piliśmy w dniu poprzednim.”
`square` B. „Smutna jest sytuacja, gdy ktoś waży się kilka razy w ciągu dnia.”
`square` C. „Po co ważyć się codziennie, albo nawet kilka razy dziennie – przecież to może zniechęcić.”
`square` D. „Lepiej znaleźć sobie inne, ciekawsze zajęcie niż ważenie się”
Poprawna odpowiedź
A
Wymaganie ogólne
3 Wskazywanie w otaczającej rzeczywistości przykładów zjawisk opisywanych za pomocą poznanych praw i zależności fizycznych.
Wymaganie szczegółowe
8.2. Wymagania przekrojowe. Uczeń wyodrębnia zjawisko z kontekstu, wskazuje czynniki istotne i nieistotne dla wyniku doświadczenia
8.12. Wymagania przekrojowe. Uczeń planuje doświadczenie lub pomiar, wybiera właściwe narzędzia pomiaru/ mierzy: czas, długość, masę, temperaturę, napięcie elektryczne, natężenie prądu
Komentarz
Zadanie miało zbadać, na ile uczniowie odróżniają argumenty naukowe od emocjonalnych. Chociaż bowiem tylko argument A jest poprawnym naukowo uzasadnieniem nonsensowności zbyt częstych pomiarów (wskazanie wagi zmienia się w ciągu dnia w zależności od różnych czynników natury fizjologicznej), to pozostałe nie są w sposób oczywisty bezsensowne. Każdy z nich teoretycznie mógłby przekonać pewną liczbę odchudzających się osób do porzucenia nawyku zbyt częstego kontrolowania masy ciała.
Tym bardziej cieszą wyniki pilotażowego badania tego zadania przeprowadzone na grupie 165 uczniów pierwszych klas liceów ogólnokształcących. Aż 77% uczniów poprawnie wskazało odpowiedź A. Wśród pozostałych trzech największym powodzeniem cieszyła się odpowiedź C – chyba faktycznie najbardziej przekonująca emocjonalnie. Wybrało ją 14%, uczniów (podczas gdy odpowiedzi B i D wybrało łącznie zaledwie 6% uczniów).
Niestety nie oznacza to, że uczniowie dobrze rozumieją istotę problemu. W jednocześnie prowadzonym badaniu umieszczono bowiem zadanie o identycznej treści, pytając o to, co można, a czego nie można wywnioskować z tego doświadczenia. Wyniki uzyskane dla tego zadania prezentujemy poniżej.
Zadanie 2
Opierając się na wiadomościach przedstawionych w tekście, rozstrzygnij, które z poniższych stwierdzeń można uznać za poprawny wniosek na temat zmian masy przedstawionych w tabeli.
| Zdanie | Czy można to stwierdzić? | |
| 1. | Dieta pana Franka okazała się nieskuteczna. | `square` Tak / `square` Nie |
| 2. | Masa ciała zmienia się w ciągu dnia, gdy jemy i pijemy. | `square` Tak / `square` Nie |
| 3. | Prawdopodobnie pan Franek nie trzymał się diety. | `square` Tak / `square` Nie |
Poprawna odpowiedź
1 - NIE,
2 - TAK,
3 - NIE.
Wymaganie ogólne
3 Wskazywanie w otaczającej rzeczywistości przykładów zjawisk opisywanych za pomocą poznanych praw i zależności fizycznych.
Wymaganie szczegółowe
8.2. Wymagania przekrojowe. Uczeń wyodrębnia zjawisko z kontekstu, wskazuje czynniki istotne i nieistotne dla wyniku doświadczenia
Komentarz
Zadanie miało sprawdzić, w jakim stopniu uczniowie są w stanie zinterpretować wyniki pomiarów, wykorzystując posiadane wiadomości. Na podstawie pomiarów masy ciała dokonanych kilka razy w ciągu tego samego dnia przez pana Franka oraz informacji zawartych w tekście, uczniowie mieli za zadanie rozstrzygnąć, które ze stwierdzeń w tabeli można uznać za poprawny wniosek na temat rozbieżności pomiędzy wynikami poszczególnych pomiarów.
Jedynie drugi z przedstawionych wniosków możemy uznać za poprawny, ponieważ ilość przyjmowanych płynów i pożywienia rzeczywiście może wpłynąć na wskazania wagi (choć nie są to jedyne czynniki). Pozostałe dwa wnioski to stwierdzenia na temat skuteczności diety stosowanej przez pana Franka. Pomijając już sam fakt, że wszystkie pomiary masy były wykonane tego samego dnia (a powinny być wykonywane w odstępach przynajmniej kilkudniowych w całym okresie stosowania diety), nie wiemy nawet, jak długo dieta była stosowana i czy w ogóle była stosowana, z wyjątkiem dnia, w którym pan Franek się ważył. Z informacji podanych w zadaniu wynika bowiem, że lekarz zalecił jakąś dietę, pacjent postanowił się do niej zastosować i na pewno stosował się do niej w dniu dokonywania pomiarów. Jednak cały czas nie wiemy, co się działo pomiędzy wizytą u lekarza a opisaną w tekście sobotą. Nie wiemy nawet, ile ważył pan Franek w dniu wizyty u lekarza i czy przez ten czas schudł, czy przytył.
W badaniu pilotażowym aż 43% uczniów uznało, że stwierdzenie „Dieta pana Franka okazała się nieskuteczna” można uznać za poprawny wniosek z przytoczonego tekstu. Najwyraźniej niektórym uczniom w formułowaniu takiego wniosku nie przeszkodził fakt, że trudno po jednym dniu stosowaniu diety wyrokować o jej skuteczności. Prawie 26% badanych uczniów uznało, że „prawdopodobnie pan Franek nie trzymał się diety”.
Wprawdzie stwierdzenie „Masa ciała zmienia się w ciągu dnia, gdy jemy i pijemy” wskazało jako poprawny wniosek aż 82% uczniów, jednak całość zadania poprawnie rozwiązało zaledwie 44% badanych osób. Oznacza to, że więcej niż co druga z nich wybrała błędną interpretację wyników pomiarów w przynajmniej jednym z wierszy. Problem jest ważny w kontekście społecznym – dlatego warto poświęcić w szkole nieco czasu na jego analizę.
Utwór jest chroniony prawem autorskim. Zasady i warunki korzystania z niego określa Regulamin Serwisu Bazy Dobrych Praktyk.
"Masz uwagi do treści? Uważasz, że zawiera błąd? Napisz na bnd@ibe.edu.pl
