Wiązka zadań
Kwas na dłoni
Zadanie
Podczas doświadczenia kropla stężonego kwasu azotowego(V), HNO3 spadła na dłoń Arka. Bezbarwny kwas spowodował pojawienie się na skórze w tym miejscu żółtego zabarwienia. Zabarwienie na skórze pozostało, pomimo natychmiastowego przemycia dłoni dużą ilością zimnej wody.
Żółte zabarwienie to efekt reakcji HNO3 oraz
`square` A. białek zawartych w skórze dłoni.
`square` B. żelaza zawartego w wodzie z kranu.
`square` C. tłuszczów zawartych w kremie nawilżającym do rąk.
`square` D. barwnika zawartego w soku marchewkowym wypitym wcześniej.
Poprawna odpowiedź
A
Wymaganie ogólne
2.1 Rozumowanie i zastosowanie nabytej wiedzy do rozwiązywania problemów. Uczeń opisuje właściwości substancji i wyjaśnia przebieg prostych procesów chemicznych;
Wymaganie szczegółowe
9.13 Pochodne węglowodorów. Substancje chemiczne o znaczeniu biologicznym. Uczeń bada zachowanie się białka pod wpływem ogrzewania, stężonego etanolu, kwasów i zasad, soli metali ciężkich (np. CuSO4) i soli kuchennej/ opisuje różnice w prze biegu denaturacji i koagulacji białek/ wylicza czynniki, które wywołują te procesy/ wykrywa obecność białka w różnych produktach spożywczych.
Komentarz
Umiejętnością mierzoną w tym zadaniu jest interpretacja jakościowa reakcji chemicznych. Treść zadania odwołuje się bezpośrednio do punktu 9.13 – Uczeń wykrywa obecność białka w różnych produktach spożywczych. Z opisu zmiany zabarwienia skóry pod wpływem stężonego kwasu azotowego(V) uczeń powinien wywnioskować, że w zadaniu opisano reakcję charakterystyczną białek, tzw. reakcję ksantoproteinową, pozwalającą wykryć białko w dowolnym produkcie zawierającym peptydy. Aby poprawnie rozwiązać to zadanie, uczeń powinien wiedzieć, że białko pod wpływem stężonego kwasu azotowego(V) zmienia zabarwienie na żółte i że jest to zmiana trwała. Umiejętność identyfikowania substancji chemicznych na podstawie reakcji charakterystycznych jest jedną z najważniejszych umiejętności, jakie są kształtowane w toku nauczania chemii w gimnazjum.
Zadanie zostało zbadane na grupie 167 uczniów z klas III gimnazjów. W badaniu pilotażowym uzyskano następujące wyniki (gwiazdką zaznaczono odpowiedź poprawną):
| Odpowiedz | Procent wyboru [%] |
| A* | 50,3 |
| B | 30,5 |
| C | 4,8 |
| D | 14,4 |
Zadanie poprawnie rozwiązała połowa uczniów biorących udział w tym badaniu. Najczęściej wybieranym dystraktorem była odpowiedź B – uczniowie, którzy wybrali tę odpowiedź, prawdopodobnie mieli problem z określeniem związków przyczynowo-skutkowych. Nie zauważyli, że skoro żółte zabarwienie powstało przed przemyciem ręki dużą ilością zimnej wody, to reakcja HNO3 z żelazem zawartym w wodzie nie mogła być przyczyną zmian na skórze. Z kolei odpowiedź C wybrało niecałe 5% badanych – najprawdopodobniej nie przeczytali uważnie wstępu do zadania i nie zauważyli, że nie ma tam nawet słowa o kremie do rąk. Ponadto, tłuszcze zawarte w kremie nie dają takiej reakcji barwnej z kwasem azotowym(V) jak białka. Ostatni dystraktor (D) wybrało ponad 14% uczniów, którzy doszukiwali się przyczyn zażółcenia skóry w zmianach barwnikowych wywołanych wypiciem soku marchwiowego. Skóra rzeczywiście zmienia zabarwienie pod wpływem karotenu zawartego w soku marchwiowym, ale sok taki trzeba spożywać regularnie, by nastąpiły jakieś zmiany. Wybór tego dystraktora byłby bardziej zrozumiały, gdyby napisano we wstępie o poplamieniu rąk sokiem marchwiowym.
Podsumowując wyniki, można stwierdzić, że w tym zadaniu połowa uczniów dobrze sobie poradziła z identyfikacją jakościową. Pozostali uczniowie mieli problemy z poprawnym określeniem związków przyczynowo-skutkowych lub mieli braki w wiadomościach dotyczących reakcji charakterystycznych białek.
Utwór jest chroniony prawem autorskim. Zasady i warunki korzystania z niego określa Regulamin Serwisu Bazy Dobrych Praktyk.
"Masz uwagi do treści? Uważasz, że zawiera błąd? Napisz na bnd@ibe.edu.pl
