Rajd Dakar

Poprawna odpowiedź

C.

Wymaganie ogólne

1.2 Korzystanie z różnych źródeł informacji geograficznej. Uczeń potrafi korzystać z planów, map, fotografii, rysunków, wykresów i danych statystycznych i tekstów źródłowych oraz technologii informacyjno-komunikacyjnych w celu gromadzenia, przetwarzania i prezentowania informacji geograficznych.

Wymaganie szczegółowe

1.6. Mapa – umiejętności czytania, interpretacji i posługiwania się mapą. Uczeń określa położenie geograficzne oraz matematyczno-geograficzne punktów i obszarów na mapie.
1.7. Mapa – umiejętności czytania, interpretacji i posługiwania się mapą. Uczeń lokalizuje na mapach (również konturowych) kontynenty oraz najważniejsze obiekty geograficzne na świecie i w Polsce ( niziny, wyżyny, góry, rzeki,jeziora, wyspy, morza, państwa itp);
1.8. Mapa – umiejętności czytania, interpretacji i posługiwania się mapą. Uczeń analizuje i interpretuje treści map ogólnogeograficznych, tematycznych, turystycznych.

Komentarz

Zadanie sprawdza u uczniów znajomość mapy świata i umiejętność odnajdywania na niej obiektów geograficznych. Sprawdza także umiejętność interpretacji informacji tekstowej. Ma atrakcyjną treść, ponieważ nawiązuje do jednego z najbardziej znanych na świecie rajdów terenowych.

Po przeanalizowaniu krótkiego tekstu wprowadzającego, uczeń powinien wskazać, który z obiektów został prawidłowo zaznaczony na mapie. Zmieniana trasa rajdu Dakar swoim przebiegiem obejmowała Europę, Afrykę i Amerykę Południową. W zadaniu uczeń ma do przeanalizowania 4 obiekty położone właśnie na tych kontynentach (częściach świata). Utrudnia to wykluczenie na wstępie któregoś z obiektów jako niezwiązanego z trasą rajdu.

Zadanie zostało sprawdzone na grupie uczniów z pierwszych i drugich klas szkół ponadgimnazjalnych w ramach badania „Laboratorium myślenia – Diagnoza nauczania przedmiotów przyrodniczych w Polsce”. Wszystkich uczniów biorących udział w badaniu podzielono w zależności od uzyskanego w całym teście wyniku na osiem grup o równej liczebności. Poniżej zaprezentowano wykresy, na których można prześledzić, jakich odpowiedzi udzielali badani uczniowie, w zależności od tego, jaki wynik uzyskali w całym rozwiązywanym przez siebie teście.

Wykres 1. Rozkład częstości poszczególnych odpowiedzi w zadaniu podczas badania w klasach I. Na osi X zaznaczono poziom ucznia (1 – grupa uczniów, którzy uzyskali najniższe wyniki w całym teście, 8 – grupa o najwyższych wynikach), zaś na osi Y – odsetek uczniów z danej grupy, którzy wybrali daną odpowiedź. Wartości nie sumują się do 100%, ponieważ pewna część uczniów nie wybrała żadnej odpowiedzi.

Obiekt zaznaczony na mapie jako punkt A został określony w zadaniu jako miasto – Paryż. Aby prawidłowo zdecydować o poprawności tego stwierdzenia, uczeń powinien odwołać się własnej wiedzy z zakresu mapy świata. Paryż to stolica Francji, a zaznaczony punkt znajduje się w centralnej części Półwyspu Apenińskiego, czyli we Włoszech i odpowiada położeniu stolicy tego kraju – Rzymowi. Jest to zatem obiekt zaznaczony na mapie niepoprawnie. Uczniowie obu klas najrzadziej wskazywali lokalizację tego obiektu jako prawidłową (I klasy – 15,5%, II – klasy – 16,8%). Możliwe że kryje się za tym dobra znajomość położenia geograficznego Paryża (zgodne z punktem 10.7. wymagań szczegółowych podstawy programowej). Nie ma znaczących różnic między odpowiedziami uczniów I i II klasy liceum.

Kolejnym obiektem, którego położenie geograficzne należało zweryfikować, był Dakar (B). Uczeń mógł ocenić poprawność zaznaczenia na mapie na podstawie własnej wiedzy, ale mógł również wykorzystać informację zawartą w tekście „(…) do Dakaru, miasta leżącego w pobliżu najdalej na zachód wysuniętego krańca Afryki.” Wynika z niej, że Dakar leży w zachodniej części Afryki, a punkt B zaznaczono we wschodniej jej części, na krańcu Półwyspu Somalijskiego. Nie jest to prawidłowe położenie geograficzne Dakaru. Do prawidłowego wyboru wystarczyła więc umiejętność określania kierunków geograficznych na mapie. Również w tej części zadania odpowiedzi uczniów obu klas są do siebie zbliżone. Mimo pozornej łatwości wykluczenia punktu B jako prawidłowego położenia Dakaru, znaczna grupa uczniów wskazała ten obiekt jako poprawnie zaznaczony (I klasy – 22,3%, II – klasy – 21,9%). Te błędne wskazania mogły wynikać z mało uważnego przeczytania tekstu lub zasugerowania się samą nazwą rajdu.

Wykres 2. Rozkład częstości poszczególnych odpowiedzi w zadaniu podczas badania w klasach II. Oznaczenia takie same jak na wykresie 1.

W kolejnej punkcie uczeń powinien ocenić położenie geograficznego obiektu C jako Kapsztadu. Co prawda w tekście znajduje się informacja odnosząca się do tego miasta i sugerująca poprawność zaznaczenia: „Leżącym najdalej od Paryża miastem Afryki, do którego dotarli zawodnicy, był Kapsztad”, ale nie jest to sformułowanie wystarczające do potwierdzenia poprawności zaznaczenia. Kapsztad był najdalej od Paryża położonym w Afryce miastem na trasie rajdu, ale nie wynika z tego że był równocześnie najdalej na południe położonym miastem w Afryce. Do weryfikacji położenia tego obiektu potrzebna jest zatem znajomość mapy Afryki, choć do prawidłowej odpowiedzi można dojść również na drodze eliminacji pozostałych obiektów. Na mapie Kapsztad (C) został oznaczony prawidłowo. U uczniów obu klas był to obiekt najczęściej określany jako poprawnie zaznaczony na mapie (I klasy – 35,1%, II – klasy – 36,5%). Również w tym punkcie różnice w wynikach uzyskiwanych przez uczniów pierwszych i drugich klas były nieznaczne. Ten punkt najlepiej różnicował uczniów.

W ostatniej części zadania uczeń powinien ocenić poprawność zaznaczenia obiektu D – pustyni Atacama. Uczeń mógł dokonać tego na podstawie własnej wiedzy, ale mógł również wykorzystać informację zawartą w tekście: „(…) a Saharę zastępuje leżąca nad Pacyfikiem Pustynia Atakama.” Aby stwierdzić błędne zaznaczenie obiektu D, wystarczało zatem znać położenie Oceanu Spokojnego (Pacyfiku) i zauważyć że obiekt D nad tym oceanem nie leży. Obiekt D (Atacama) nie został poprawnie zaznaczony na mapie. Znaczna grupa uczniów wskazała jednak ten obiekt jako zaznaczony prawidłowo (I klasy – 24,3%, II – klasy – 22,1%). Błędne wskazania mogły wynikać z mało uważnego przeczytania tekstu lub nieznajomością położenia geograficznego Pacyfiku.

Całe zadanie okazało się umiarkowanie trudne dla uczniów. 35,1% uczniów klas pierwszych oraz 36,5% uczniów klas drugich liceum poprawnie rozwiązało zadanie. W obu grupach zadanie dobrze różnicowało uczniów. W trakcie rozwiązywania go na lekcji można rozważyć dodanie kolejnych punktów na mapie do przeanalizowania.

Słowa kluczowe