Bornholm

Poprawna odpowiedź

1 - A

2 - C

Wymaganie ogólne

1.2 Korzystanie z różnych źródeł informacji geograficznej. Uczeń potrafi korzystać z planów, map, fotografii, rysunków, wykresów i danych statystycznych i tekstów źródłowych oraz technologii informacyjno-komunikacyjnych w celu gromadzenia, przetwarzania i prezentowania informacji geograficznych.
2.1 Identyfikowanie związków i zależności oraz wyjaśnianie zjawisk i procesów. Uczeń posługuje się podstawowym słownictwem geograficznym w toku opisywania oraz wyjaśniania zjawisk i procesów zachodzących w środowisku geograficznym.

Wymaganie szczegółowe

3.7. Wybrane zagadnienia geografii fizycznej. Uczeń rozpoznaje i opisuje w terenie formy rzeźby powstałe w wyniku działania czynników rzeźbotwórczych.

Komentarz

Zadanie odwołuje się do, często w ostatnim czasie stosowanego, sposobu sprawdzania umiejętności uczniów – interpretacji fotografii. Sprawdza to wykorzystanie wiedzy w praktyce. W tym zadaniu, o prostej konstrukcji, uczniowie muszą rozpoznać czynniki rzeźbotwórcze, które ukształtowały przedstawione formy.

Na pierwszym zdjęciu widać wybrzeże Bornholmu. Uczeń powinien rozpoznać po charakterystycznych elementach typ wybrzeża. Jest to przykład wysokiego, skalistego urwiska poddawanego działalności fal morskich, nazywanego klifem lub falezą. Jako prawidłową powinien zaznaczyć więc odpowiedź A. Jeśli nie jest pewny swojego wyboru, może go zweryfikować drogą eliminacji.

Widać, że brzeg zbudowany jest z twardych skał, o czym świadczy ich stromizna, brak osypującego się drobnego materiału i duże odłamki skalne u podnóża. Tego typu skały są dość odporne na działalność wiatru, który, wiejąc od strony morza, nie przynosi drobnego materiału powodującego korazję. Można więc wyeliminować wiatr. Gdyby ta skała poddana była działaniu lądolodu, jej powierzchnia byłaby gładka, wypolerowana powolnym działaniem lodu – eliminujemy więc także lądolód. We wstępie zadania zawarta jest informacja, że Bornholm jest wyspą na Morzu Bałtyckim, a zdjęcie przedstawia jej północno-zachodnie wybrzeże, co sugeruje działalność morza.

Poprawną odpowiedź wskazało 47,3% ze 165 uczniów klas III gimnazjum biorących udział w badaniu, 18,2% nie dokonało wyboru.

W drugiej części zadania wybieramy z tych samych czterech czynników ten, który wyrzeźbił wzgórze Madsebakke przedstawione na kolejnej fotografii. To wzniesienie zbudowane jest z ogromnych odłamków litej skały, wypolerowanych przez czynnik zewnętrzny. I, podobnie jak w pierwszej części, jeśli uczeń nie wie, że jest to muton (baraniec, wygład lodowcowy) czyli forma polodowcowa, to na zasadzie eliminacji pozostałych odpowiedzi, tak jak w części pierwszej, powinien wskazać właściwą odpowiedź, czyli lodowiec. Wzgórza Madsebakke nie są efektem działalności fal morskich, gdyż nie znajdują się na wybrzeżu; nie wyrzeźbiła ich rzeka, bo nie widać w pobliżu doliny; nie powstały na skutek działania wiatru, ponieważ brak materiału, który mógłby być przenoszony przez wiatr.

Prawidłowego wyboru w tej części dokonało 32,7% badanych uczniów, podczas gdy aż 21,2% wskazało wiatr jako czynnik rzeźbiący.

Zadanie w całości prawidłowo rozwiązało 26,7% badanych uczniów gimnazjum, 40,6% odpowiedziało źle, aż 19,4% uczniów nie wskazało żadnej odpowiedzi. Świadczy to o znacznym stopniu trudności zadania.

Tego typu zadanie może być wykorzystywane na lekcji jako przykład dochodzenia do prawidłowej odpowiedzi poprzez eliminację błędnych możliwości oraz ćwiczenie odczytywania informacji z obrazu graficznego. Ponieważ wymaganie szczegółowe podstawy programowej sprawdzane przez to zadanie sformułowane jest bardzo ogólnie i nie konkretyzuje, o jakie formy rzeźby chodzi, może się zdarzyć, że np. wygład lodowcowy nie pojawi się w programie nauczania; wybrzeże klifowe jest częściej spotykaną formą, bo może być ona brana pod uwagę przy okazji omawiania Bałtyku.

Słowa kluczowe