Masło czy margaryna?

Poprawna odpowiedź

1. - Tak,

2. - Nie,

3. - Nie,

4. - Tak

Wymaganie ogólne

2.1 Rozumowanie i zastosowanie nabytej wiedzy do rozwiązywania problemów. Uczeń opisuje właściwości substancji i wyjaśnia przebieg prostych procesów chemicznych;
2.2 Rozumowanie i zastosowanie nabytej wiedzy do rozwiązywania problemów. Uczeń zna związek właściwości różnorodnych substancji z ich zastosowaniami i ich wpływ na środowisko naturalne;
3.2 Opanowanie czynności praktycznych. Uczeń projektuje i przeprowadza proste doświadczenia chemiczne.

Wymaganie szczegółowe

Komentarz

Umiejętnością mierzoną w tym zadaniu jest wskazanie warunków niezbędnych podczas prowadzenia eksperymentu weryfikującego. Zadaniem ucznia jest wskazanie czynników, które decydują o powtarzalności przeprowadzonego przez Igora eksperymentu. Do poprawnego rozwiązania tego zadania uczeń powinien zauważyć, że:

• aby powtórzyć eksperyment ze smażeniem masła trzeba użyć tego samego naczynia – patelni – na której smażyło się poprzednio, gdyż inna patelnia mogłaby być wykonana z innego materiału (np. ze stali, pokryta teflonem lub powłoką ceramiczną), mieć inną wielkość, inną grubość dna; wszystkie te cechy mają wpływ na właściwości termiczne naczynia i decydują o tym jak szybko patelnia się nagrzewa, jakie temperatury można w niej uzyskać, czy podgrzewane na niej substancje zaczynają przywierać i szybko się przypalają;
• pora dnia nie ma absolutnie wpływu na wykonywane w czasie smażenia czynności oraz na szybkość topienia czy spalania tłuszczu;
• nóż do krojenia tłuszczów nie ma wpływu na właściwości masła, nie zmienia ich w żaden sposób, a zatem nie będzie wpływać na szybkość topienia tłuszczu na patelni;
• moc palnika ma wpływ na szybkość nagrzewania patelni i topienia tłuszczu na patelni, ponieważ im większa moc palnika, tym szybciej zawartość patelni się nagrzewa, a więc w celu powtórzenia eksperymentu trzeba ustawić palnik na identyczną moc grzania.

Jak odpowiadali uczniowie

Zadanie zostało przebadane na grupie 124 absolwentów gimnazjum. W badaniu uzyskano następujące wyniki (pogrubioną czcionką zaznaczono odpowiedzi poprawne):

Całe zadanie poprawnie rozwiązało 60,6% uczniów biorących udział w badaniu. Jedynym punktem, z którym uczniowie mieli problem był warunek 1 – poprawną odpowiedź wskazało 66% badanych. Przyczyną błędnych odpowiedzi mogło być niewystarczające przeanalizowanie właściwości patelni, a być może nawet brak praktycznej wiedzy na ich temat. Ogólnie zadanie słabo różnicowało uczniów, a na wyniki miały wpływ przede wszystkim odpowiedzi w punkcie 1 zadania.   

Wielką zaletą tego zadania jest przede wszystkim jego kontekst mocno osadzony w życiu codziennym. Tak zwana „kuchenna chemia” i eksperymentowanie za pomocą substancji i naczyń dostępnych każdemu uczniowi w domu może być bardzo dobrym narzędziem w nauce metodologii badawczej bez laboratoryjnej otoczki, która czasami przesłania uczniom najważniejsze elementy metody naukowej.

Słowa kluczowe