Lądolód w Polsce

Poprawna odpowiedź

1 – Prawda, 2 – Fałsz, 3 – Fałsz, 

Wymaganie ogólne

1 Wykorzystanie różnych źródeł informacji do analizy i prezentowania współczesnych problemów przyrodniczych, gospodarczych, społecznych, kulturowych i politycznych.

Wymaganie szczegółowe

R.4.2 Sfery Ziemi – hydrosfera. Uczeń opisuje występowanie i zasoby wód w oceanach i na lądach (jeziora, rzeki, lodowce, wody podziemne)

Komentarz

W zadaniu sprawdzana jest umiejętność wykorzystania mapy jako źródła informacji geograficznej.  Na podstawie dwóch map – pasowości rzeźby terenu Polski oraz zasięgu zlodowaceń na terenie Polski – uczeń ma określić, czy zamieszczone w tabeli zdania są prawdziwe, czy fałszywe.

W pierwszej części zadania uczeń ma stwierdzić , czy granica najmłodszego zlodowacenia Polski, które zostało pokazane na mapie źródłowej, pokrywa się z południową granicą pojezierzy. W celu rozwiązania tego zagadnienia należy:

• przeanalizować mapę zlodowaceń w Polsce, przy czym należy pamiętać, że im młodsze zlodowacenie, tym jego południowa granica będzie bardziej przesunięta na północ;
• znaleźć południową granicę najmłodszego zlodowacenia oznaczonego na mapie, czyli zlodowacenia północnopolskiego;
• na mapie pasowości rzeźby terenu znaleźć południową granicę pasa pojezierzy;
• porównać przebieg obu granic – można zauważyć, że te dwie linie pokrywają się w dużej mierze.

Blisko 67% uczniów szkół ponadgimnazjalnych uczestniczących w badaniu poprawnie  wskazało, że pierwsza część omawianego zadania jest prawdziwa.

W dalszej części zadania uczniowie mają określić liczbę zlodowaceń, które objęły okolice Bydgoszczy. Miasto zostało oznaczona na mapie zasięgu zlodowaceń w Polsce. Aby poprawnie wskazać liczbę zlodowaceń, które objęły wybrany obszar, należy pamiętać, że wraz z przesuwaniem się na północ Polski rośnie liczba zlodowaceń. Przykładowo, okolice Krakowa objęte zostały tylko jednym zlodowaceniem (południowopolskim), okolice Warszawy - dwoma (południowopolskim i środkowopolskim), a okolice Gdańska trzema zlodowaceniami (południowopolskim,  środkowopolskim i północnopolskim). Po analizie mapy uczeń może zauważyć , że okolice Bydgoszczy objęte zostały trzema zlodowaceniami. Zatem drugie stwierdzenie jest fałszywe. W ten sposób odpowiedziało 79% uczniów.

W ostatniej części zadania uczeń ma wskazać, czy głównym czynnikiem rzeźbiącym teren w Bieszczadach był lodowiec górki. Na tereny Bieszczadów nie dotarł lądolód, co uczeń może zauważyć po analizie mapy zlodowaceń Polski. Jednak w czasie, kiedy prawie cały obszar Polski był zajęty przez lądolód skandynawski, w górach tworzyły się lokalne lodowce górskie. Nie było to możliwe jednak w każdych górach, konieczne były do tego specjalne warunki, m.in. odpowiednio niska temperatura powietrza i stałe dostawy opadu śniegu. W Bieszczadach e warunki nei występowały, dlatego też ostatnie stwierdzenie jest fałszywe. W ten sposób odpowiedziało 37% uczniów. Była  to najwyraźniej najtrudniejsza część zadania, ponieważ wymagała nie tylko umiejętności analizy map, ale również znajomości zagadnienia zlodowacenia Polski i rozróżniania lądolodów od lodowców górskich.

Ponad 23% badanych udzieliło prawidłowych wskazań we wszystkich częściach zadania.

Omawiane zadanie warto wykorzystać podczas lekcji dotyczącej zlodowacenia Polski, szczególnie należy tu zwrócić uwagę na rozróżnianie pojęć lądolód i lodowiec górski. Zadanie może być też umieszczone w teście.

Słowa kluczowe