Szkło czy pleksi?

Poprawna odpowiedź

(1) C; (2) B

Wymaganie ogólne

1 Wykorzystanie, przetwarzanie i tworzenie informacji. Uczeń korzysta z chemicznych tekstów źródłowych, pozyskuje, analizuje, ocenia i przetwarza informacje pochodzące z różnych źródeł, ze szczególnym uwzględnieniem mediów i Internetu.
2 Rozumowanie i zastosowanie nabytej wiedzy do rozwiązywania problemów. Uczeń zdobywa wiedzę chemiczną w sposób badawczy – obserwuje, sprawdza, weryfikuje, wnioskuje i uogólnia wykazuje związek składu chemicznego, budowy i właściwości substancji z ich zastosowaniami posługuje się zdobytą wiedzą chemiczną w życiu codziennym w kontekście dbałości o własne zdrowie i ochrony środowiska naturalnego.

Wymaganie szczegółowe

1.2 Materiały i tworzywa pochodzenia naturalnego. Uczeń opisuje proces produkcji szkła jego rodzaje, właściwości i zastosowania

Komentarz

Zadanie bada umiejętność wnioskowania i uogólniania na podstawie analizy danych źródłowych. Prawidłowe rozwiązanie zadania wymaga znajomości pojęcia gęstości substancji oraz twardości.

 Zadanie zostało skonstruowane wokół dylematu, z jakiego tworzywa lepiej wyciąć przezroczystą oprawę do zdjęcia – ze szkła czy z pleksi. Rozwiązanie polega na przeanalizowaniu wpisów uczestników forum internetowego wyrażających swoje opinie na ten temat, a następnie na zidentyfikowaniu dwóch wypowiedzi (spośród trzech możliwych): pierwszej (1), w której argumentacja opiera się na fakcie że szkło ma wyższą gęstość niż pleksi, oraz drugiej (2), w której argumentacja opiera się na fakcie, że szkło ma większą twardość niż pleksi.

 Aby poprawnie rozwiązać zadanie, uczeń powinien:

-    zapoznać się z danymi w tabeli, opisującymi gęstość i twardość szkła oraz pleksi, a następnie wywnioskować z nich, że oba parametry mają wyższe wartości liczbowe dla szkła (tzn. szkło ma wyższą gęstość i jest twardsze)

-    przeanalizować wypowiedzi trzech uczestników forum internetowego pod kątem rodzaju danych, na których opiera się argumentacja tych wypowiedzi

-    skojarzyć, że ciężar ciała wiąże się z jego masą, a ta z kolei jest zależna od jego gęstości, a następnie wywnioskować, że wypowiedź Agnieszki (C. Przy dużym formacie zdjęcia, szkło może być za ciężkie – wybierz pleksi, jest o wiele lżejsze!) odnosi się do gęstości materiału, z którego zostanie wycięta płytka (odpowiedź C jest odpowiedzią poprawną na część (1) zadania);

-    wiedzieć, że twardość ciała jest to cecha określająca odporność ciała na działanie sił skupionych (zarysowania, cięcia, zgniecenia, odkształcenia); przeanalizować wypowiedzi na forum i zauważyć, że wypowiedź Bartka dotyczy cechy materiału, jaką jest kruchość (szkło może pęknąć, a pleksi nie stłucze się),  podczas gdy wypowiedź Rudego (A wiesz jak trudno wycinać w szkle? (…) lepiej wybrać pleksi - o wiele łatwiej będzie ci w nim wyciąć dowolny kształt.) odnosi się do cechy materiału, jaką jest jego twardość (im twardszy materiał, tym trudniej go ciąć); wyciągnąć wniosek, że odpowiedź B jest odpowiedzią poprawną na część (2) zadania.

Badanie przeprowadzono na grupie 203 uczniów z klas I szkół ponadgimnazjalnych. Rozwiązanie części 1 zadania, dotyczącej gęstości nie sprawiło większych trudności badanym, poprawną odpowiedź C wskazało 73% uczniów. Błędne wskazania dzieliły się po równo po ok. 13% dla odpowiedzi A i B. W przypadku części 2, 70% uczniów wybrało poprawną odpowiedź B, jednakże wybór błędnych odpowiedzi nie cechował się już taką symetrią jak w części (1). Około 25% ogółu uczniów wybrało odpowiedź A, podczas gdy odpowiedź C wskazało tylko 4% z nich. Błędna odpowiedź A była częściej wybierana przez uczniów, którzy uzyskali najniższe wyniki z całego testu. Oznacza to, że uczniowie słabsi gorzej rozumieli pojęcia kruchości i twardości lub w mniejszym stopniu opanowali umiejętność wnioskowania i uogólniania na podstawie danych źródłowych.

Zadanie jako całość należy uznać za stosunkowo łatwe – 60% uczniów rozwiązało je poprawnie (przy ok. 11% dla czysto losowego wyboru). Zadanie pozwoliło również na istotne zróżnicowanie uczniów pod względem ich poziomu umiejętności.

Słowa kluczowe