Czy grozi nam katastrofa energetyczna?

Poprawna odpowiedź

1. Fałsz
2. Fałsz
3. Prawda

Wymaganie ogólne

1.2 Korzystanie z różnych źródeł informacji geograficznej. Uczeń potrafi korzystać z planów, map, fotografii, rysunków, wykresów i danych statystycznych i tekstów źródłowych oraz technologii informacyjno-komunikacyjnych w celu gromadzenia, przetwarzania i prezentowania informacji geograficznych.

Wymaganie szczegółowe

6.3. Wybrane zagadnienia geografii gospodarczej Polski. Uczeń przedstawia, na podstawie różnych źródeł informacji, strukturę wykorzystania źródeł energii w Polsce i ocenia jej wpływ na stan środowiska przyrodniczego.

Komentarz

W zadaniu sprawdzana jest umiejętność czytania wykresów wieloskalowych. Weryfikuje ono również posługiwanie się ze zrozumieniem słownictwem geograficznym.

Aby poprawnie rozwiązać zadanie, uczeń powinien odczytać informacje przedstawione za pomocą wykresu; powinien również rozumieć określenia: „wydobycie” , „zasoby” oraz  „rok do roku”. Zadanie sprawdza, czy uczeń rozumie, że wartość rocznego wydobycia węgla kamiennego nie może przekraczać jego dostępnych zasobów (zdanie 1). Sprawdza też, czy uczeń odczytuje wartości z odpowiednich osi i nie myli wydobycia wyrażonego w mln ton z zasobami wyrażonymi w mld ton (zdanie 2). Umiejętność odczytania konkretnych wartości oraz zrozumienie określenia „rok do roku” sprawdzamy zdaniem 3.

Być może uczniowie sami zauważą „zaskakujący” przebieg krzywej (wzrost zasobów węgla) na wykresie w latach 2005-2007. Jeśli nie – warto zasugerować uważne prześledzenie jej przebiegu. Odwołując się do odczytanych informacji można zainicjować ciekawą dyskusję na temat zasobów naturalnych naszego kraju, np. szacowania złóż węgla kamiennego oraz opłacalności jego wydobycia. W tym kontekście można sprawdzić również znajomość procesów prowadzących do powstawania węgla kamiennego (podstawa programowa, pkt. 4.2). Można również zapytać uczniów, czy złoża węgla kamiennego mogą powstać w ciągu roku.

Wykresy wieloskalowe z dwiema osiami pionowymi (y) są często spotykane w geografii. Są stosowane do przedstawiania zjawisk współzależnych, różniących się rozpiętością lub miarą wartości. Na przykład za ich pomocą przedstawiane są zmiany temperatury powietrza i wysokości opadów w ciągu roku.

Opanowanie umiejętności korzystania z wykresów ma odniesienie w podstawie programowej (pkt. 3.2). Raz nabyta umiejętność analizy danych przedstawionych w taki sposób sprawia, że uczeń ma większe szanse na sukces w tego rodzaju zadaniach, na przykład w czasie egzaminu gimnazjalnego – i to nie tylko w ramach geografii. Ważne jest, by gimnazjalista szukał zależności i potrafił poradzić sobie z informacjami przedstawionymi w określony sposób.

Zadanie można wykorzystać w czasie zajęć. Może ono wzbudzić zainteresowanie zagadnieniami związanymi z zasobami surowców mineralnych Polski, zwłaszcza surowców energetycznych. Jest to tematyka aktualna, często poruszana w mediach. Ważne jest więc, aby gimnazjalista miał okazję poznać ją w czasie zajęć z geografii.

Graficzna prezentacja danych ilościowych za pomocą wykresów, w tym wykresów wieloskalowych jest często wykorzystywana w prasie. Umiejętność korzystania z takich źródeł informacji można więc uznać za przydatną w życiu codziennym.

Słowa kluczowe

Poprawna odpowiedź

1. Nie da się stwierdzić
2. Prawda
3. Prawda

Wymaganie ogólne

1.2 Korzystanie z różnych źródeł informacji geograficznej. Uczeń potrafi korzystać z planów, map, fotografii, rysunków, wykresów i danych statystycznych i tekstów źródłowych oraz technologii informacyjno-komunikacyjnych w celu gromadzenia, przetwarzania i prezentowania informacji geograficznych.

Wymaganie szczegółowe

6.3. Wybrane zagadnienia geografii gospodarczej Polski. Uczeń przedstawia, na podstawie różnych źródeł informacji, strukturę wykorzystania źródeł energii w Polsce i ocenia jej wpływ na stan środowiska przyrodniczego.

Komentarz

W zadaniu mierzoną umiejętnością jest odczytywanie informacji przedstawionych w postaci wykresów. W trakcie rozwiązywania tego zadania uczeń powinien zwrócić uwagę, że zawarto w nim nie tylko pytania o prawdziwość kolejnych zdań, ale także o to, czy można je stwierdzić na podstawie dostępnych danych. Takie zadanie sprawdza, czy uczeń udziela odpowiedzi „intuicyjnych”, czy też stara się zrozumieć sedno zadania. Zadanie to było trudne, o czym świadczy fakt, że w ogólnopolskiej próbie 847 uczniów, całe zadanie poprawnie rozwiązało tylko 23% uczniów. Uzyskany wynik jest zbliżony do wyniku losowego.

Poprawne rozwiązanie oznaczało udzielenie prawidłowych odpowiedzi do wszystkich trzech podpunktów zadania. Najłatwiejsze okazało się ustalenie dominacji pozyskiwania energii elektrycznej z węgla kamiennego (w zdaniu 2), gdyż niemal 60% uczniów poprawnie odczytała odpowiednie dane. Natomiast najwięcej problemów przysporzyło sprawdzenie, czy udostępnione w zadaniu dane wyjaśniają przyczynę zjawiska. W badaniu pilotażowym ponad połowa (55%) uczniów stwierdziła, że prawdą jest zależność między zamykaniem kopalń a spadkiem wydobycia węgla. Jednak nie da się tej zależności odczytać z wykresów, o co pytano w zdaniu nr 1. Zatem większość uczniów nie przeczytało zdania ze zrozumieniem, lub nie zadało sobie trudu sprawdzenia danych.

Słowa kluczowe