Słońce w Chile

Poprawna odpowiedź

1.  Fałsz, 2.  Fałsz, 3. Prawda, 4. Fałsz.

Wymaganie ogólne

2.2 Identyfikowanie związków i zależności oraz wyjaśnianie zjawisk i procesów. Uczeń identyfikuje związki i zależności w środowisku przyrodniczym, gospodarce i życiu społecznym w różnych skalach przestrzennych (lokalnej, regionalnej, krajowej, globalnej)
2.3 Identyfikowanie związków i zależności oraz wyjaśnianie zjawisk i procesów. Uczeń rozumie wzajemne relacje przyroda-człowiek.

Wymaganie szczegółowe

2.3. Kształt, ruchy Ziemi i ich następstwa. Uczeń podaje cechy ruchu obiegowego Ziemi.

Komentarz

Zadanie sprawdza u uczniów znajomość i rozumienie zależności obserwowanej pozornej wędrówki Słońca na niebie od miejsca, z którego są prowadzone obserwacje. Zadaniem ucznia jest ocena prawdziwości 4 stwierdzeń odnoszących się do tego zagadnienia.

W pierwszym punkcie uczeń powinien wykazać się podstawową wiedzą związaną z ruchem wirowym Ziemi i pozorną wędrówka Słońca na niebie. Kierunki geograficzne wszędzie na świecie są takie same i zostały one określone w związku z pozorną wędrówką Słońca na niebie (wschód i zachód to kierunki w których Słońce pojawia i kryje się za horyzontem). Ziemia wszędzie na świecie kręci w tę samą stronę, dlatego nie jest możliwe aby Słońce wschodziło w Chile na zachodzie. Stwierdzenie przedstawione w tym punkcie jest fałszywe. Takiego zdania było 55,1% spośród 118 uczniów 3 klasy gimnazjum uczestniczących w badaniu. Duża liczba błędnych odpowiedzi wskazuje na brak znajomości podstawowych praw związanych z ruchem Ziemi.

W drugim punkcie zadaniem ucznia jest określenie, czy na początku marca na obszarze Chile panuje astronomiczna zima. Uczeń powinien zauważyć na mapie, że kraj ten jest położony na południe od równika. W związku z tym pory roku przypadają na inny okres niż w Polsce. Zima astronomiczna w Chile zaczyna się 22 czerwca (kiedy u nas rozpoczyna się lato) a kończy 23 września. Wyjazd Basi ma mieć miejsce 7 marca i jest to jeszcze okres lata w Chile. Przedstawione stwierdzenie jest zatem fałszywe. Podobnie oceniło je 60,2% badanych uczniów.

Trzecie stwierdzenie odnosi się do miejsca górowania Słońca. Należy określić, czy ma ono miejsce po północnej stronie nieba, czy po południowej (tak jak w Polsce). Słońce góruje w zenicie jedynie w strefie międzyzwrotnikowej. Na pozostałych obszarach pojawia się na niebie po stronie „zwróconej” do równika. Ponownie uczeń powinien wesprzeć się mapą. Chile jest położone na południe od równika, więc wszyscy mieszkańcy tego kraju widzą Słońce w momencie górowania na północy. Mieszkańcy północnej części tego kraju, położonej na północ od Zwrotnika Koziorożca widzą przez krótki, letni okres Słońce również na południu. To zdanie należy uznać za prawdziwe i tak wskazało 69,5% badanych uczniów.

W ostatnim punkcie zadania uczeń ma ocenić gdzie dłużej trwa dzień równonocy wiosennej (21 marca), w Polsce czy w Chile. W tym stwierdzenie kryje się zarówno pułapka, jak i rozwiązanie. Pułapka polega na tym, że na całej kuli ziemskiej w tym dniu, pory dnia: dzień i noc ulegają zrównaniu. Nie może być zatem różnicy, miedzy polską a Chile. Natomiast rozwiązanie kryje się w nazwie wymienionego dnia. Skoro jest to dzień równonocy - czyli noc trwa tyle samo, to również i dzień musi trwać tak samo długo na całym świecie. Prawidłowo należało ocenić to zdanie jako fałszywe i takiego zdania było 48,3% badanych uczniów.

Całe zadanie okazało się być dla uczniów trudne. Poprawnie rozwiązało je 11,9% badanych uczniów. Warto prezentować je podczas lekcji, by na bieżąco wyjaśniać pojawiające się wątpliwości.

Słowa kluczowe