Obrót punktów

Poprawna odpowiedź

1. 24 godziny., 2. 24 godziny., 3. 24 godziny.

Wymaganie ogólne

1.2 Korzystanie z różnych źródeł informacji geograficznej. Uczeń potrafi korzystać z planów, map, fotografii, rysunków, wykresów i danych statystycznych i tekstów źródłowych oraz technologii informacyjno-komunikacyjnych w celu gromadzenia, przetwarzania i prezentowania informacji geograficznych.

Wymaganie szczegółowe

2.2. Kształt, ruchy Ziemi i ich następstwa. Uczeń posługuje się ze zrozumieniem pojęciami: ruch obrotowy Ziemi, czas słoneczny, czas strefowy.

Komentarz

Zadanie sprawdza u ucznia umiejętność interpretacji i wnioskowania na podstawie rysunku przedstawiającego drogę wybranych punktów w ciągu pełnego obrotu Ziemi. Punkty zostały tak dobrane, że na mapie droga jaką pokonują jest wyraźnie zróżnicowana.

Dla poprawnego rozwiązania zadania niezbędne jest uświadomienie sobie przez ucznia, że każdy punkt na Ziemi uczestniczy w ruchu obrotowym i zakreśla pełny okrąg w czasie 24 h. Różne punkty mają do przebycia różna drogę. Z tego wynika, że poruszają się z różną prędkością liniową, ale z identyczną prędkością kątową (każdy z nich zakreśla pełny kąt 360° w ciągu jednej doby). Brak takiej refleksji może prowadzić ucznia do stwierdzenia, że ten punkt, który ma do przebycia najdłuższą drogę, będzie potrzebował na to najwięcej czasu.  Wyniki badania przeprowadzonego na 180 uczniach 2 klasy gimnazjum zdają się potwierdzać te przypuszczenia. Jedynie 23,3% spośród badanych uczniów wskazało trzykrotnie poprawną odpowiedź 24 h. To było właściwe rozwiązanie.

W pierwszym punkcie (punkt A, położony najbliżej bieguna północnego) dominowały odpowiedzi wskazujące na czas obrotu 8h (67,8%). Była to błędna odpowiedź wynikająca z założenia, że najkrótsza trasa oznacza najkrótszy czas obrotu. Podobnie w drugim punkcie (punkt B położony pomiędzy skrajnymi punktami) dominowały odpowiedzi uznające, że czas potrzebny do przebycia tej drogi wynosi odpowiednio 12 godzin. 72,2% uczniów błędnie  wskazało w ten sposób. Podobne założenia doprowadziły uczniów do tego, że w punkcie C (położony najdalej od bieguna) zdecydowana większość z nich (92,8%) wybierała odpowiedź prawidłową 24h, wskazującą na najdłuższy czas przebycia drogi obrotu.

Zadanie okazało się dla uczniów trudne, ale dobrze różnicowało badaną grupę gimnazjalistów.

Słowa kluczowe

Poprawna odpowiedź

1. 12 godzin., 2. 12 godzin., 3. 12 godzin.

Wymaganie ogólne

1.2 Korzystanie z różnych źródeł informacji geograficznej. Uczeń potrafi korzystać z planów, map, fotografii, rysunków, wykresów i danych statystycznych i tekstów źródłowych oraz technologii informacyjno-komunikacyjnych w celu gromadzenia, przetwarzania i prezentowania informacji geograficznych.

Wymaganie szczegółowe

2.3. Kształt, ruchy Ziemi i ich następstwa. Uczeń podaje cechy ruchu obiegowego Ziemi.

Komentarz

Zadanie, podobnie jak wcześniejsze w wiązce, sprawdza u ucznia umiejętność interpretacji i wnioskowania na podstawie rysunku przedstawiającego drogę wybranych punktów w ciągu pełnego obrotu Ziemi (doby). Każdy z wybranych punktów ma inną drogę do pokonania.

W odróżnieniu od pierwszego zadania, to dotyczy długości trwania dnia, a nie doby. Jeżeli uczeń nie zwróci na to uwagi, może mieć trudność w udzieleniu prawidłowej odpowiedzi. Aby prawidłowo rozwiązać zadanie, uczeń powinien połączyć dwie informacje. Pierwsza z nich dotyczy tego, że pytanie odnosi się do długości dnia, a druga do tego, że chodzi o konkretny dzień - 21 marca. Jest to dzień równonocy wiosennej i jego cechą charakterystyczną jest to, że słońce na każdej szerokości geograficznej jest widoczne ponad horyzontem przez dokładnie 12 godzin. Długość trasy, jaką pokonują wskazane punkty, nie ma w tym przypadku żadnego znaczenia. Podobnie jak we wcześniejszym zadaniu, uczniowie popełnili błąd, sugerując się widoczną na mapie różną długością drogi, jaką przebywają wybrane punkty.

W punkcie pierwszym 39,5% spośród badanych 180 uczniów 2 klasy gimnazjum błędnie wskazało  24h. Być może popularność tej odpowiedzi wynikała z błędnego uznania, że tego dnia za kołem podbiegunowym jest dzień polarny. Niemal równie często (37,2%) uczniowie wybierali druga błędną możliwość  – 8 godzin. Ci uczniowie prawdopodobnie zasugerowali się długością drogi punktu A (krótsza droga – krótszy dzień). Prawidłowa odpowiedź została wskazana przez 22,3% uczniów.

W punkcie drugim uczniowie w większości (74,4%) prawidłowo wskazali możliwość  – 12 godzin. Zestawiając wynik dla tej części z dwiema pozostałymi, można przypuszczać, że dla części uczniów to długość drogi miała jednak znaczenie przy dokonywaniu wyboru. Możliwość 8h została wybrana przez 13,3%, a 24h – przez 11,7% badanych uczniów.

W punkcie trzecim zadania odpowiedzi rozłożyły się równomiernie. Największą popularnością (35,0%) cieszyła się odpowiedź 24h, oznaczająca najdłuższy dzień dla punktu pokonującego najdłuższą drogę. Była to odpowiedź błędna. Również nieprawidłowa odpowiedź 8h uzyskała zbliżony wynik (33,3%). Odpowiedź prawidłową 12h wskazało 31,1% badanych uczniów.

Zadanie okazało się bardzo trudne i słabo różnicowało uczniów. Poprawnie rozwiązało je 10,6% badanych. Problemy, które mieli z tym zadaniem uczniowie, mogły wynikać z kilku przyczyn. Pierwsza z nich została opisana wcześniej i wynikała z zasugerowania się zróżnicowaną długością drogi, którą przebywają punkty. Druga z możliwych przyczyn, to niezrozumienie pojęcia „dzień” i przyjęcie potocznego określenia oznaczającego dobę. Wreszcie, uczniowie mogli nie dowierzać, że za każdym razem trzeba zaznaczyć to samo. Warto oba zadania z wiązki zaprezentować na lekcji, co pozwoli, w przypadku pomyłek na korektę i wykazanie jak ważne jest uważne czytanie tekstu i zrozumienie treści zadania. 

Słowa kluczowe