Witamina D

Poprawna odpowiedź

1. Fałsz., 2. Fałsz., 3. Prawda., 4. Prawda.

Wymaganie ogólne

1.1 Znajomość różnorodności biologicznej i podstawowych procesów biologicznych. Uczeń opisuje, porządkuje i rozpoznaje organizmy.
1.2 Znajomość różnorodności biologicznej i podstawowych procesów biologicznych. Uczeń wyjaśnia zjawiska i procesy biologiczne zachodzące w wybranych organizmach i w środowisku.
1.3 Znajomość różnorodności biologicznej i podstawowych procesów biologicznych. Uczeń przedstawia i wyjaśnia zależności między organizmem a środowiskiem.
1.4 Znajomość różnorodności biologicznej i podstawowych procesów biologicznych. Uczeń wskazuje ewolucyjne źródła różnorodności biologicznej.
4.1 Rozumowanie i argumentacja. Uczeń interpretuje informacje i wyjaśnia zależności przyczynowo-skutkowe między faktami, formułuje wnioski.
4.2 Rozumowanie i argumentacja. Uczeń formułuje i przedstawia opinie związane z omawianymi zagadnieniami biologicznymi.

Wymaganie szczegółowe

6.3.3. Budowa i funkcjonowanie organizmu człowieka. Układ pokarmowy i odżywianie się. Uczeń przedstawia rolę i skutki niedoboru niektórych witamin (A, C, B6, B12, kwasu foliowego, D), składników mineralnych (Mg, Fe, Ca) i aminokwasów egzogennych w organizmie.

Komentarz

Zadanie diagnozuje umiejętność korzystania z tekstu źródłowego, w którym zawarte są informacje potrzebne (choć niewystarczające) do prawidłowej oceny  wszystkich  czterech stwierdzeń.

Prawidłowa ocena stwierdzenia 1 wymaga od ucznia połączenia ze sobą informacji z tekstu, że witamina D wpływa na gospodarkę wapniową organizmu (a więc także na stan kości) oraz, że witamina D jest syntezowana pod wpływem światła słonecznego (promieniowania UV) z prowitaminy. Zatem ochrona przed promieniowaniem UV nie może chronić człowieka przed osteoporozą, spowodowaną między innymi niedoborem wapnia. Stwierdzenie 1 jako fałszywe oceniło 61% badanych uczniów klas III gimnazjum.

Stwierdzenie 2 jest wyraźnie sprzeczne z treścią wstępu, gdzie mowa jest o wpływie witaminy D na gospodarkę wapniową w organizmie. Zatem nie może być prawdziwe – 59% badanych uznało je za fałszywe.

Stwierdzenie 3 sprawiło najwięcej problemu badanym uczniom, między innymi dlatego, że było tylko luźno  powiązane z informacjami zawartymi w tekście i wymagało od uczniów znajomości przyczyn krzywicy. Jedynie 48% badanych uznało za prawdziwy fakt, że niedobór światła słonecznego może skutkować u dzieci krzywicą. Prawdopodobna przyczyna stosunkowo niewielkiego odsetka prawidłowych odpowiedzi to brak zapisu o krzywicy w podstawie programowej i nieporuszanie tematu tej choroby na lekcjach w kontekście deficytu witaminy D. Obecnie częściej mówi się i dyskutuje o osteoporozie niż o krzywicy, która zdarza się rzadko ze względu na kompleksową opiekę nad ciężarną i merytoryczne wsparcie matki w opiece nad noworodkiem i niemowlęciem.

Stwierdzenie 4 odnosi się do opalania,  które często przedstawiane jest w mediach jako działanie szkodliwe, a nawet niebezpieczne, grożące rozwojem nowotworu skóry. Oczywiście, opalanie się nadmierne, bez kontroli może mieć skutki niekorzystne dla zdrowia człowieka. Z drugiej jednak strony należy pamiętać, że przebywanie na słońcu jest konieczne dla prawidłowego funkcjonowania organizmu człowieka właśnie ze względu na syntezę witaminy D, z czym zgodziło się 74% badanych uczniów, uznając stwierdzenie 4 za prawdziwe.

Całość zadania rozwiązało poprawnie 21% badanych.

Zadanie można wykorzystać zarówno na lekcji, jak i na sprawdzianie.

Słowa kluczowe