Wiązka zadań
Rodowody
Zadanie
Rodowód jest to graficzny sposób przedstawienia informacji o danej rodzinie. Wykreślenie rodowodu może pomóc w ocenie prawdopodobieństwa wystąpienia choroby genetycznej u potomstwa. Zdarza się, że rodzina zgłasza się do poradni genetycznej zaniepokojona z powodu danej choroby, a w trakcie analizy rodowodu okazuje się, że istnieje ryzyko wystąpienia zupełnie innej choroby, z czego szukający porady genetycznej nie zdawali sobie sprawy.
Źródło: na podstawie: http://www.genetyka-ginekolog.pl/poradnictwo/zasady.html
Oceń prawdziwość stwierdzeń dotyczących zasad przygotowania rodowodu pomocnego w ocenie prawdopodobieństwa wystąpienia choroby genetycznej u potomstwa.
| Stwierdzenia | Prawda czy fałsz? | |
| 1. | W rodowodzie można pominąć zmarłych członków rodziny. | `square` Prawda / `square` Fałsz |
| 2. | W rodowodzie wystarczy uwzględnić wyłącznie chorych członków rodziny. | `square` Prawda / `square` Fałsz |
| 3. | W przypadku chorób sprzężonych z płcią wystarczy wykreślić rodowód tylko tego rodzica, który na tę chorobę choruje. | `square` Prawda / `square` Fałsz |
Poprawna odpowiedź
1 – Fałsz; 2 – Fałsz, 3 - Fałsz
Wymaganie ogólne
104 Poszukiwanie, wykorzystanie i tworzenie informacji. Uczeń odczytuje, selekcjonuje, porównuje i przetwarza informacje pozyskane z różnorodnych źródeł, w tym za pomocą technologii informacyjno-komunikacyjnych.
105.4 Rozumowanie i argumentacja. Uczeń wyjaśnia zależności przyczynowo-skutkowe, formułuje wnioski.
Wymaganie szczegółowe
106.5.5 (Rozszerzenie) Genetyka i biotechnologia. Genetyka mendlowska. Uczeń przedstawia sposób dziedziczenia płci u człowieka, analizuje drzewa rodowe, w tym dotyczące występowania chorób genetycznych człowieka.
Komentarz
Zadanie sprawdza podstawową wiedzę ucznia na temat poradnictwa genetycznego oraz poszerzoną wiedzę na temat sposobu analizy rodowodu. Analiza rodowodów jest bowiem umiejętnością wymaganą od uczniów realizujących biologię w zakresie rozszerzonym.
Wszystkie trzy zdania w tabeli są stwierdzeniami fałszywymi. Już ten fakt może być dla uczniów kłopotliwy, bo są przyzwyczajeni do zadań zawierających mieszankę prawdziwych i fałszywych stwierdzeń.
Ocena stwierdzeń wymaga od ucznia wiedzy o przydatności i sposobach analizy rodowodów. Jeśli mają one służyć od określenia drogi dziedziczenia zmutowanego allelu będącego przyczyną choroby, to nie można pominąć w nim osób zmarłych z prostego powodu - mogli oni umrzeć w wyniku choroby genetycznej lub też mogli być nosicielami zmutowanego allelu i przekazać go potomstwu przed swoją śmiercią. Pominięcie ich zatem w rodowodzie może spowodować błędną interpretację procesu dziedziczenia, a tym samym niewłaściwe przewidywania co do możliwości zachorowania badanych czy ich potomstwa.
Niedopuszczalne jest też pominięcie zdrowych członków rodziny, ponieważ część z nich może być nosicielami recesywnych, zmutowanych alleli. Takie pominięcie mogłoby – podobnie jak w przypadku 1 – zaburzyć prawidłową analizę danych.
Trzecie stwierdzenie jest fałszywe z tego samego powodu, co stwierdzenie 1. Pominięcie rodowodu zdrowego rodzica uniemożliwi wykrycie allelu recesywnego, którego może być nosicielem.
Zatem do sporządzenia rodowodu, który pozwoli zdiagnozować prawdopodobieństwo występowania określonych alleli w genomach dwojga ludzi, konieczne jest uwzględnienie rodowodów obu tych osób, a w nich wszystkich członków ich rodzin: chorych, zdrowych i zmarłych.
Należy przy tym pamiętać, że korzystanie z poradnictwa genetycznego powinno być uzasadnione, najczęściej występowaniem lub podejrzeniem występowania choroby genetycznej w rodzinie.
Zadanie można wykorzystać zarówno na lekcji, jak i na sprawdzianie z działu Genetyka.
Utwór jest chroniony prawem autorskim. Zasady i warunki korzystania z niego określa Regulamin Serwisu Bazy Dobrych Praktyk.
"Masz uwagi do treści? Uważasz, że zawiera błąd? Napisz na bnd@ibe.edu.pl
