Wisława Szymborska "Wszystko" - czytanie tekstu literackiego

Poprawna odpowiedź

Przykłady:

• ogół rzeczy i spraw
• każde istnienie i każdy byt na świecie i we wszechświecie

Wymaganie ogólne

3. Tworzenie wypowiedzi.Uczeń zyskuje coraz wyraźniejszą świadomość funkcji środków językowych, które służą formułowaniu wypowiedzi; zdobywa wiedzę o różnych odmianach polszczyzny i kształci umiejętność poprawnego wykorzystywania ich w różnych sytuacjach, pogłębia znajomość etyki mowy i etykiety języka; poznaje i tworzy nowe, coraz trudniejsze formy wypowiedzi.

Wymaganie szczegółowe

3.1.1. Mówienie i pisanie. Uczeń tworzy spójne wypowiedzi ustne (monologowe i dialogowe) oraz pisemne w następujących formach gatunkowych: urozmaicone kompozycyjnie i fabularnie opowiadanie, opis sytuacji i przeżyć, zróżnicowany stylistycznie i funkcjonalnie opis zwykłych przedmiotów lub dzieł sztuki, charakterystyka postaci literackiej, filmowej lub rzeczywistej, sprawozdanie z lektury, filmu, spektaklu i ze zdarzenia z życia, rozprawka, podanie, życiorys i CV, list motywacyjny, dedykacja/ dostosowuje odmianę i style języka do gatunku, w którym się wypowiada.
3.2.3. Świadomość językowa. Uczeń tworząc wypowiedzi, dąży do precyzyjnego wysławiania się/ świadomie dobiera synonimy i antonimy dla wyrażenia zamierzonych treści.

Komentarz

Zadanie powinno poprzedzać lekturę wiersza.

Zadanie skłania ucznia do wykorzystania doświadczenia kulturowego, w tym zasobu leksykalnego, i umiejętności formułowania rzeczowej, zwięzłej notatki o charakterze słownikowym. Wspomaga rozwój umiejętności sprawnego, precyzyjnego posługiwania się językiem polskim, kształci refleksyjną postawę wobec języka.

Słowa kluczowe

Poprawna odpowiedź

Przykłady:

• wszystko albo nic
•  miłość ci wszystko wybaczy
• zrobię dla ciebie wszystko
• wszystko już było

Wymaganie ogólne

2. Analiza i interpretacja tekstów kultury.Uczeń doskonali sprawność analizy i interpretacji tekstów kultury; zyskuje nowe narzędzia, dzięki którym jego lektura jest coraz dojrzalsza, bardziej świadoma i samodzielna; poznaje nowe gatunki i konwencje literackie; wykorzystuje poznane pojęcie w refleksji o literaturze i wartościach; czyta teksty kultury odpowiadające charakterystycznej dla tego wieku wrażliwości – z zakresu literatury młodzieżowej i popularnej; stopniowo zaczyna poznawać dzieła klasyczne ważne dl
3. Tworzenie wypowiedzi.Uczeń zyskuje coraz wyraźniejszą świadomość funkcji środków językowych, które służą formułowaniu wypowiedzi; zdobywa wiedzę o różnych odmianach polszczyzny i kształci umiejętność poprawnego wykorzystywania ich w różnych sytuacjach, pogłębia znajomość etyki mowy i etykiety języka; poznaje i tworzy nowe, coraz trudniejsze formy wypowiedzi.

Wymaganie szczegółowe

2.4.1. Wartości i wartościowanie. Uczeń ze zrozumieniem posługuje się pojęciami dotyczącymi wartości pozytywnych i ich przeciwieństw oraz określa postawy z nimi związane, np. patriotyzm-nacjonalizm, tolerancja-nietolerancja, piękno-brzydota, a także rozpoznaje ich obecność w życiu oraz w literaturze i innych sztukach.
3.2.3. Świadomość językowa. Uczeń tworząc wypowiedzi, dąży do precyzyjnego wysławiania się/ świadomie dobiera synonimy i antonimy dla wyrażenia zamierzonych treści.
3.2.4. Świadomość językowa. Uczeń stosuje związki frazeologiczne, rozumiejąc ich znaczenie.

Komentarz

Zadanie powinno poprzedzać lekturę wiersza.

Uczeń wykorzystuje doświadczenie kulturowe dotyczące słownictwa, związków frazeologicznych, powiedzeń itp. oraz szerzej pojęte kompetencje kulturowe (tytuły książek, filmów, dzieł plastycznych, piosenek) i na zasadzie logicznie motywowanej zabawy wiąże je z tytułowym pojęciem. Rozpoznaje nacechowanie zwrotów i wyrażeń. Zadanie wprowadza w tematykę wiersza bez ujawniania jego treści.

Poprawna odpowiedź

Uczeń może zaproponować różne konwencje odczytania utworu.

Wymaganie ogólne

1. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji. Uczeń samodzielnie dociera do informacji; rozumie komunikaty o coraz bardziej skomplikowanej organizacj i – werbalne i niewerbalne; podejmuje refleksję nad znaczeniami słów i dąży do ich dokładnego rozumienia; krytycznie ocenia zawartość komunikatów.
2. Analiza i interpretacja tekstów kultury.Uczeń doskonali sprawność analizy i interpretacji tekstów kultury; zyskuje nowe narzędzia, dzięki którym jego lektura jest coraz dojrzalsza, bardziej świadoma i samodzielna; poznaje nowe gatunki i konwencje literackie; wykorzystuje poznane pojęcie w refleksji o literaturze i wartościach; czyta teksty kultury odpowiadające charakterystycznej dla tego wieku wrażliwości – z zakresu literatury młodzieżowej i popularnej; stopniowo zaczyna poznawać dzieła klasyczne ważne dl

Wymaganie szczegółowe

1.1.1. Czytanie i słuchanie. Uczeń odbiera komunikaty pisane, mówione, w tym nadawane za pomocą środków audiowizualnych – rozróżnia informacje przekazane werbalnie oraz zawarte w dźwięku i obrazie.
2.1.2. Wstępne rozpoznanie. Uczeń rozpoznaje problematykę utworu.
2.3.3. Interpretacja. Uczeń interpretuje głosowo wybrane utwory literackie (recytowane w całości lub we fragmentach).

Komentarz

Uczeń zapoznaje się z tekstem utworu poprzez czytanie ciche oraz formułuje wstępne odczytanie tekstu w różnych konwencjach (np. jako hasło encyklopedyczne, z określonym nastawieniem emocjonalnym itp.) Zadanie kształci umiejętność interpretacji tekstu poetyckiego.

Słowa kluczowe

Poprawna odpowiedź

Określenia ujemne:

• Słowo bezczelne
• Nadęte pychą Udaje, że niczego nie pomija...
• (ewentualnie) Jest tylko strzępkiem zawieruchy

Określenia neutralne:

• Jest tylko strzępkiem zawieruchy

Wymaganie ogólne

1. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji. Uczeń samodzielnie dociera do informacji; rozumie komunikaty o coraz bardziej skomplikowanej organizacj i – werbalne i niewerbalne; podejmuje refleksję nad znaczeniami słów i dąży do ich dokładnego rozumienia; krytycznie ocenia zawartość komunikatów.
2. Analiza i interpretacja tekstów kultury.Uczeń doskonali sprawność analizy i interpretacji tekstów kultury; zyskuje nowe narzędzia, dzięki którym jego lektura jest coraz dojrzalsza, bardziej świadoma i samodzielna; poznaje nowe gatunki i konwencje literackie; wykorzystuje poznane pojęcie w refleksji o literaturze i wartościach; czyta teksty kultury odpowiadające charakterystycznej dla tego wieku wrażliwości – z zakresu literatury młodzieżowej i popularnej; stopniowo zaczyna poznawać dzieła klasyczne ważne dl

Wymaganie szczegółowe

1.1.7. Czytanie i słuchanie. Uczeń rozpoznaje intencje wypowiedzi (aprobatę, dezaprobatę, negację, prowokację).
2.4.1. Wartości i wartościowanie. Uczeń ze zrozumieniem posługuje się pojęciami dotyczącymi wartości pozytywnych i ich przeciwieństw oraz określa postawy z nimi związane, np. patriotyzm-nacjonalizm, tolerancja-nietolerancja, piękno-brzydota, a także rozpoznaje ich obecność w życiu oraz w literaturze i innych sztukach.

Komentarz

Zadanie jest wprowadzeniem do zrozumienia przenośnych sensów utworu. Poprzez odczytanie metafor uczeń odkrywa walory oceniające poszczególnych sformułowań, co prowadzi do odkrycia nastawienia osoby mówiącej do poruszanego w wierszu zagadnienia. Nauczyciel powinien być otwarty na różnice w kwalifikacjach dokonywanych przez uczniów, które jednak powinny być opatrzone komentarzem uzasadniającym.

Słowa kluczowe

Poprawna odpowiedź

Możliwe są różne warianty odpowiedzi, muszą być jednak poparte stosownym uzasadnieniem.

Wymaganie ogólne

1. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji. Uczeń samodzielnie dociera do informacji; rozumie komunikaty o coraz bardziej skomplikowanej organizacj i – werbalne i niewerbalne; podejmuje refleksję nad znaczeniami słów i dąży do ich dokładnego rozumienia; krytycznie ocenia zawartość komunikatów.

Wymaganie szczegółowe

1.1.7. Czytanie i słuchanie. Uczeń rozpoznaje intencje wypowiedzi (aprobatę, dezaprobatę, negację, prowokację).

Komentarz

Zniuansowane warianty odpowiedzi skłaniają ucznia do wnikliwego czytania tekstu oraz poszukiwania w nim przesłanek podjętego wyboru.

Słowa kluczowe

Poprawna odpowiedź

strzępek zawieruchy, ewentualnie strzępek

Wymaganie ogólne

2. Analiza i interpretacja tekstów kultury.Uczeń doskonali sprawność analizy i interpretacji tekstów kultury; zyskuje nowe narzędzia, dzięki którym jego lektura jest coraz dojrzalsza, bardziej świadoma i samodzielna; poznaje nowe gatunki i konwencje literackie; wykorzystuje poznane pojęcie w refleksji o literaturze i wartościach; czyta teksty kultury odpowiadające charakterystycznej dla tego wieku wrażliwości – z zakresu literatury młodzieżowej i popularnej; stopniowo zaczyna poznawać dzieła klasyczne ważne dl

Wymaganie szczegółowe

2.2.4. Analiza. Uczeń wskazuje funkcje użytych w utworze środków stylistycznych z zakresu słownictwa (neologizmów, archaizmów, zdrobnień, zgrubień, metafor), składni (powtórzeń, pytań retorycznych, różnego typu zdań i równoważników), fonetyki (rymu, rytmu, wyrazów dźwiękonaśladowczych).

Komentarz

Zadanie służy rozpoznaniu opartej na kontraście kompozycji wiersza (wers pierwszy i ostatni) i pozwala zrozumieć wewnętrzną sprzeczność pomiędzy powszechnie (nad)używanym znaczeniem a ujawnioną w tekście istotą pojęcia.

Słowa kluczowe

Poprawna odpowiedź

A, D

Wymaganie ogólne

1. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji. Uczeń samodzielnie dociera do informacji; rozumie komunikaty o coraz bardziej skomplikowanej organizacj i – werbalne i niewerbalne; podejmuje refleksję nad znaczeniami słów i dąży do ich dokładnego rozumienia; krytycznie ocenia zawartość komunikatów.

Wymaganie szczegółowe

1.3.2. Świadomość językowa. Uczeń rozpoznaje wyrazy wieloznaczne i rozumie ich znaczenia w tekście.

Komentarz

Polecenie nawiązuje do poprzedniego zadania i sprawdza umiejętność rozpoznawania wariantów znaczeń tytułowego pojęcia. Zwraca uwagę na słowny i sytuacyjny kontekst stosowania słowa wszystko i wynikające z nich niuanse znaczeń.

Poprawna odpowiedź

Przykłady:

• słowo „wszystko” w codziennym użyciu jest nadużywane.
• jest wieloznaczne.
• wewnętrznie kontrastowe (nic nie znaczy).
• jest nazbyt ogólne.
• jego sens zależy od kontekstu – słownego, sytuacyjnego – w jakim się je wykorzystuje.

Wymaganie ogólne

2. Analiza i interpretacja tekstów kultury.Uczeń doskonali sprawność analizy i interpretacji tekstów kultury; zyskuje nowe narzędzia, dzięki którym jego lektura jest coraz dojrzalsza, bardziej świadoma i samodzielna; poznaje nowe gatunki i konwencje literackie; wykorzystuje poznane pojęcie w refleksji o literaturze i wartościach; czyta teksty kultury odpowiadające charakterystycznej dla tego wieku wrażliwości – z zakresu literatury młodzieżowej i popularnej; stopniowo zaczyna poznawać dzieła klasyczne ważne dl

Wymaganie szczegółowe

2.3.1. Interpretacja. Uczeń przedstawia propozycję odczytania konkretnego tekstu kultury i uzasadnia ją.

Komentarz

Zadanie w prosty sposób pozwala uczniowi sformułować konkluzję interpretacyjną. Wprowadza go – na poziomie dostosowanym do możliwości gimnazjalisty – w kwestie filozofii języka.

Słowa kluczowe

Poprawna odpowiedź

Przykłady:

• Obserwacje dotyczące niedoskonałości języka, którym się posługujemy, naszej nadmiernej swobody w jego używaniu.
• Przykre doświadczenia ze sfery relacji międzyludzkich – do wniosku tego skłania zastosowanie w wierszu uosobienia.

Wymaganie ogólne

1. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji. Uczeń samodzielnie dociera do informacji; rozumie komunikaty o coraz bardziej skomplikowanej organizacj i – werbalne i niewerbalne; podejmuje refleksję nad znaczeniami słów i dąży do ich dokładnego rozumienia; krytycznie ocenia zawartość komunikatów.
2. Analiza i interpretacja tekstów kultury.Uczeń doskonali sprawność analizy i interpretacji tekstów kultury; zyskuje nowe narzędzia, dzięki którym jego lektura jest coraz dojrzalsza, bardziej świadoma i samodzielna; poznaje nowe gatunki i konwencje literackie; wykorzystuje poznane pojęcie w refleksji o literaturze i wartościach; czyta teksty kultury odpowiadające charakterystycznej dla tego wieku wrażliwości – z zakresu literatury młodzieżowej i popularnej; stopniowo zaczyna poznawać dzieła klasyczne ważne dl

Wymaganie szczegółowe

1.1.7. Czytanie i słuchanie. Uczeń rozpoznaje intencje wypowiedzi (aprobatę, dezaprobatę, negację, prowokację).
2.3.1. Interpretacja. Uczeń przedstawia propozycję odczytania konkretnego tekstu kultury i uzasadnia ją.

Komentarz

Zadanie prowokuje do odczytania nastawienia podmiotu lirycznego ujawniającego się zarówno w określeniach oceniających, jak i w kompozycji utworu (wzmiankowany poprzednio kontrast), do rozpoznania postawy rozczarowania wobec niedoskonałości języka i ludzkich sposobów posługiwania się nim.

Słowa kluczowe

Poprawna odpowiedź

Odpowiedzi uczniów mogą być różnorodne.

Wymaganie ogólne

3. Tworzenie wypowiedzi.Uczeń zyskuje coraz wyraźniejszą świadomość funkcji środków językowych, które służą formułowaniu wypowiedzi; zdobywa wiedzę o różnych odmianach polszczyzny i kształci umiejętność poprawnego wykorzystywania ich w różnych sytuacjach, pogłębia znajomość etyki mowy i etykiety języka; poznaje i tworzy nowe, coraz trudniejsze formy wypowiedzi.

Wymaganie szczegółowe

3.2.3. Świadomość językowa. Uczeń tworząc wypowiedzi, dąży do precyzyjnego wysławiania się/ świadomie dobiera synonimy i antonimy dla wyrażenia zamierzonych treści.

Komentarz

Zadanie skłania do twórczego działania o charakterze quasi-naukowym, jak i zabawowym, ugruntowuje nowe doświadczenie kulturowe ucznia, pozwala mu wykorzystać wyobraźnię, bogactwo języka, umiejętność formułowania tekstów, ośmiela do tworzenia własnych kategoryzacji i przedstawiania własnego obrazu świata.