Sygnał z satelity

Poprawna odpowiedź

C

Wymaganie ogólne

4 Posługiwanie się informacjami pochodzącymi z analizy przeczytanych tekstów (w tym popularno-naukowych).

Wymaganie szczegółowe

8.3. Wymagania przekrojowe. Uczeń szacuje rząd wielkości spodziewanego wyniku i ocenia na tej podstawie wartości obliczanych wielkości fizycznych

Komentarz

Zadanie ma sprawdzić umiejętność szacowania, a nie obliczania wyniku. Dane w zadaniu zostały przedstawione tak, aby celowo zniechęcać ucznia do wykonywania dokładnych obliczeń (dzielenie dziewięciocyfrowej liczby przez osiem). Z drugiej strony z zadania usunięto wszelkie przeszkody, które mogłyby zaciemnić wynik – w tym na przykład zamianę jednostek. Podane w poszczególnych dystraktorach wyniki różnią się o rząd wielkości, aby nie „łapać” ucznia na jakimkolwiek błędzie rachunkowym. Jedyną konieczną wiedzą jest znany już ze szkoły podstawowej związek prędkości, czasu i przebytej drogi. Wydawałoby się że zadanie jest w związku z tym banalne, jednak pilotaż bardzo podobnego zadania wykazał dobitnie, że wcale tak nie jest – dobrą odpowiedź wybrało zaledwie 52% uczniów.

Można domniemywać, że przyczyną tego stanu jest fakt, iż w szkolnej praktyce wartości liczbowych nie wyznacza się wcale lub też oblicza się je z pomocą kalkulatora. Bardzo często przy tym uczeń bezkrytycznie przepisuje wyświetlony wynik nawet wówczas, gdy na pierwszy rzut oka nie ma on najmniejszego sensu. Dla ucznia bowiem sam fakt, że otrzymał go w wyniku działania wykonanego na kalkulatorze jest wystarczającym argumentem, aby uznać go za w pełni poprawny.

Tymczasem wynik taki jest bardzo często „za dokładny” (w sensie nieuprawnionej liczby cyfr znaczących), a niekiedy zwyczajnie błędny z uwagi na błąd we wprowadzaniu danych. W tym drugim przypadku często można zauważyć błąd na pierwszy rzut oka, ze względu na zły rząd wielkości, co jednak w wielu przypadkach umyka uwadze ucznia, ponieważ nie potrafi on oszacować spodziewanego wyniku. Tymczasem realne życie nie raz promuje tych, którzy np. w poważnych negocjacjach potrafi ą błyskawicznie oszacować, czy opłaca się zrobić jeszcze jeden krok dalej, czy też lepiej ustąpić.

W dobie wszechobecnego liczenia za pomocą urządzeń elektronicznych umiejętność krytycznego spojrzenia na otrzymany wynik jest bezcenna – od jednego bowiem drobnego na pozór błędu w czasie wprowadzania danych może potem zależeć los niejednego przedsięwzięcia.

Słowa kluczowe