Rynek pracy

Poprawna odpowiedź

1- B,

2- B,

3- C,

4- A

Wymaganie ogólne

1.2 Korzystanie z różnych źródeł informacji geograficznej. Uczeń potrafi korzystać z planów, map, fotografii, rysunków, wykresów i danych statystycznych i tekstów źródłowych oraz technologii informacyjno-komunikacyjnych w celu gromadzenia, przetwarzania i prezentowania informacji geograficznych.
2.2 Identyfikowanie związków i zależności oraz wyjaśnianie zjawisk i procesów. Uczeń identyfikuje związki i zależności w środowisku przyrodniczym, gospodarce i życiu społecznym w różnych skalach przestrzennych (lokalnej, regionalnej, krajowej, globalnej)

Wymaganie szczegółowe

5.4. Ludność Polski. Uczeń wykazuje różnice w strukturze zatrudnienia ludności w Polsce i we własnym regionie.
5.5. Ludność Polski. Uczeń podaje główne, aktualne problemy rynku pracy w Polsce i we własnym regionie.

Komentarz

Zadanie sprawdza umiejętność analizy tekstu źródłowego i wnioskowania na jego podstawie.

Ma również walor praktyczny, ponieważ pomaga uczniom w opanowaniu umiejętności czytania ze zrozumieniem oraz krytycznej oceny tekstu medialnego.

Aby poprawnie rozwiązać zadanie, uczeń powinien uważnie przeczytać tekst  źródłowy, a następnie kolejne stwierdzenia, i ocenić ich wiarygodność. Do prawidłowego wskazania wystarczy analiza zamieszczonego tekstu. Tekst prezentuje zmiany, które zachodzą w wielu krajach świata, ale osadzenie tych procesów w realiach polskiej sytuacji gospodarczej przybliża temat uczniom.

 Zadanie zostało przedstawione grupie uczniów z pierwszych klas szkół ponadgimnazjalnych w ramach badania „Laboratorium myślenia – Diagnoza nauczania przedmiotów przyrodniczych w Polsce”. Wszystkich uczniów biorących udział w badaniu podzielono w zależności od uzyskanego w całym teście wyniku na osiem grup o równej liczebności. Poniżej zaprezentowano wykresy, na których można prześledzić, jakich odpowiedzi udzielali badani uczniowie, w zależności od tego, jaki wynik uzyskali w całym rozwiązywanym przez siebie teście.

Wykres 1. Rozkład częstości poszczególnych odpowiedzi w pierwszej części zadania. Na osi X zaznaczono poziom ucznia (1 – grupa uczniów, którzy uzyskali najniższe wyniki w całym teście, 8 – grupa o najwyższych wynikach), zaś na osi Y – odsetek uczniów z danej grupy, którzy wybrali daną odpowiedź. Wartości nie sumują się do 100%, ponieważ pewna część uczniów nie wybrała żadnej odpowiedzi.

W pierwszej części zadania uczeń powinien ocenić stwierdzenie „Zmniejsza się liczba osób najlepiej zarabiających”. Do oceny tego zdania należy przeanalizować fragment tekstu: „Na jednym końcu są grupy wysoko wykwalifikowane (…). Popyt na specjalistów rośnie szybciej, niż przybywa ludzi o pożądanych umiejętnościach. Trzeba im więc płacić”. Wynika z niego, że jakkolwiek grupa osób wysoko kwalifikowanych i najlepiej zarabiających jest mało liczna, to z powodu dużego zapotrzebowania stale rośnie. Stwierdzenie pierwsze jest więc fałszywe. Takiej odpowiedzi udzieliło 28,9% badanych uczniów. Dużo większa grupa oceniła to zdanie jako prawdziwe (42,1%). Możliwe, że uczniowie zwrócili uwagę na informację, że popyt na pracowników wysoko kwalifikowanych rośnie szybciej niż ich liczba i błędnie zinterpretowali to jako zmniejszanie się liczebności tej grupy. Znaczna część uczniów uznała, że tekst nie pozwala ocenić tego stwierdzenia (27,3%), kierując się zapewne faktem, że w tekście nie ma bezpośredniej informacji o zmniejszeniu się liczebności tej grupy. Możliwe, że uczniowie ci uznali, że zwrot „niż przybywa ludzi o pożądanych umiejętnościach” nie jest wystarczający do sfalsyfikowania tego stwierdzenia. Ta część zadania sprawiła uczniom problem i bardzo słabo różnicowała uczniów; można przypuszczać, że część z nich wybierała odpowiedź przypadkowo.

Wykres 2. Rozkład częstości poszczególnych odpowiedzi w drugiej części zadania. Oznaczenia takie same, jak na wykresie 1.

W drugiej części zadania uczniowie mieli ocenić stwierdzenie „Spada wysokość średniej płacy krajowej”. Ponieważ w tekście znajduje się fragment bezpośrednio odnoszący się do tego stwierdzenia (To ich zarobki ciągną w górę średnią [płacę] krajową.), można ocenić to zdanie jako fałszywe. Podobnego zdania było 59,2% badanych uczniów, którzy wybrali prawidłowo – B (Fałsz). Część uczniów z grupy wybierającej odpowiedź A (Prawda) prawdopodobnie kierowała się posiadaną wiedzą własną, związaną na przykład ze zmniejszającą się siłą nabywczą wynagrodzenia rodziców lub z  ich zmniejszającymi się zarobkami. Najmniejszą grupę stanowili uczniowie twierdzący, że nie sposób ocenić tego stwierdzenia na podstawie przedstawionych informacji (15,0%). Ta część zadania okazała się dla uczniów łatwa, lecz równocześnie dobrze różnicowała badaną grupę na uczniów słabszych i lepszych.

Wykres 3. Rozkład częstości poszczególnych odpowiedzi w trzeciej części zadania. Oznaczenia takie same, jak na wykresie 1.

W trzeciej części zadania uczniowie mieli za zadanie ocenić stwierdzenie: „Przybywa osób zarabiających poniżej średniej krajowej”.  W tej części zadania kryje się pewna „pułapka”. Po wstępnej analizie mogłoby się wydawać, że stwierdzenie to jest prawdziwe, na co wskazuje fragment tekstu: Na drugim krańcu jest coraz bardziej tłoczno. Ten dystraktor wybrała największa grupa uczniów (49%). Należy jednak odnieść się do poziomu średniej płacy krajowej. Ponieważ grupa najlepiej zarabiających jest mniej liczna od grupy osób zarabiających mało, trudno określić, jakiej wartości odpowiada średnia krajowa.  Jest zatem możliwe, że część osób, które mieszczą się w tej drugiej grupie, znajdzie się powyżej średniej krajowej. Określenie „na drugim krańcu” nie jest wystarczająco precyzyjne, aby stwierdzić poprawność lub fałsz zaprezentowanego stwierdzenia. Do podobnego wniosku doszło 33,5% badanych uczniów. Jako fałszywe to stwierdzenie zostało ocenione przez 15,4% uczniów, którzy możliwe, że niezbyt dokładnie przeczytali tekst.

Wykres 4. Rozkład częstości poszczególnych odpowiedzi w czwartej części zadania. Oznaczenia takie same, jak na wykresie 1.

W czwartej części zadania uczniowie powinni ocenić stwierdzenie „Jest za dużo chętnych do wykonywania prostych prac”. Pomóc w tym może analiza drugiej części zamieszczonego tekstu: Na drugim krańcu jest coraz bardziej tłoczno. To kandydaci do wykonywania prac prostych, nisko kwalifikowanych. W hotelach, restauracjach, przy kasach. Łatwo ich wymienić na innych. Do wykonywania prostych prac nie są wymagane wysokie kwalifikacje, które często jest trudno uzyskać. Duża część społeczeństwa posiada niskie kwalifikacje i poszukuje pracy im odpowiadającej. Fragment „Łatwo ich wymienić na innych” sugeruje, że pracowników o niskich kwalifikacjach jest za dużo. Dodatkowo z pozostałej części tekstu wynika, że wzrasta zapotrzebowanie na pracowników o wysokich kwalifikacjach, prawdopodobne jest więc, że towarzyszy temu spadek zapotrzebowania na pracowników nisko kwalifikowanych. Odpowiedź prawidłową – A (wniosek prawdziwy) – wybrało 69,1% badanych uczniów. Dystraktory: B (14,1%) i C (15,3%) wybierały zbliżone liczebnie grupy uczniów.

Wykres 5. Rozkład częstości odpowiedzi poprawnych i niepoprawnych w całym zadaniu. Oznaczenia takie same, jak na wykresie 1.

Zadanie okazało się dla uczniów trudne; poprawnie rozwiązało je 5,1% spośród badanych. Słabo różnicowało uczniów. Wskazane jest rozwiązywanie zadania w trakcie lekcji pod kierunkiem nauczyciela.

Słowa kluczowe