Halny

Poprawna odpowiedź

Rys. B

Wymaganie ogólne

1.2 Korzystanie z różnych źródeł informacji geograficznej. Uczeń potrafi korzystać z planów, map, fotografii, rysunków, wykresów i danych statystycznych i tekstów źródłowych oraz technologii informacyjno-komunikacyjnych w celu gromadzenia, przetwarzania i prezentowania informacji geograficznych.
2.1 Identyfikowanie związków i zależności oraz wyjaśnianie zjawisk i procesów. Uczeń posługuje się podstawowym słownictwem geograficznym w toku opisywania oraz wyjaśniania zjawisk i procesów zachodzących w środowisku geograficznym.
2.2 Identyfikowanie związków i zależności oraz wyjaśnianie zjawisk i procesów. Uczeń identyfikuje związki i zależności w środowisku przyrodniczym, gospodarce i życiu społecznym w różnych skalach przestrzennych (lokalnej, regionalnej, krajowej, globalnej)

Wymaganie szczegółowe

4.4. Położenie i środowisko przyrodnicze Polski. Uczeń podaje główne cechy klimatu Polski.

Komentarz

Zadanie sprawdza rozumienie pojęcia wiatru halnego, poprzez umiejętność wybrania właściwej ilustracji pasującej do prawidłowego opisu tego zjawiska pogodowego. Wybrana odpowiedź pomaga ocenić tok myślenia ucznia.

Lektura pierwszej części zadania pozwala na sformułowanie następujących cech halnego:
– jest wiatrem fenowym

– występuje w południowej Polsce

– jest suchy i ciepły

– wieje od szczytów do podnóży gór

– wieje na skutek różnicy ciśnień po obu stronach gór (wyż i niż)

– pojawia się w Polsce, kiedy wyższe ciśnienie (wyż) jest po południowej stronie gór.

Na podstawie analizy rysunków można określić niektóre z powyższych cech:

– temperaturę, czy wiatr wiejący w dół stał się cieplejszy czy chłodniejszy w porównaniu z tym wiejącym w górę? (porównanie temperatur)

– wilgotność, czy wiatr stał się wilgotniejszy czy suchszy, porównanie czy występuje zachmurzenie z opadami, czy nie?

– ciśnienie po obu stronach gór, czy występuje różnica – z jednej strony wyż, z drugiej niż?

– kierunek wiatru względem ośrodków ciśnienia powietrza, z wyżu do niżu czy z niżu do wyżu? (ten drugi układ właściwie niemożliwy)

– ponieważ we wszystkich sytuacjach wiatr wiejący w dół znajduje się po prawej stronie ilustracji, można przyjąć, że jest to północna, polska strona gór.

Rys. A – wiatr wiejący w dół jest suchszy i zimniejszy od tego wiejącego w górę. Wieje od niżu do wyżu. Nie zgadza się to z opisem halnego.

Rys. B – wiatr wiejący w dół jest suchszy i cieplejszy, wieje od wyżu do niżu. Zgadza się z opisem.

Rys. C – wiatr wiejący w dół jest suchszy i cieplejszy, wieje od niżu do wyżu. Nie zgadza się z opisem.

Rys. D – wiatr wiejący w dół jest suchszy i zimniejszy, wieje od wyżu do niżu. Nie zgadza się z opisem.

Jedynym w pełni pasującym zilustrowaniem opisu halnego jest rys. B.

Przebadanych zostało 263 uczniów gimnazjum. Poprawnie zadanie rozwiązało tylko 28% z nich. Tyle samo uczniów błędnie wskazało rysunki C. i D. (28 i 29%), najmniej (15%) wskazało rysunek A. Wybór odpowiedzi A i C wskazuje na brak zrozumienia zjawiska powstawania wiatru, który nie może wiać od ośrodka niskiego ciśnienia (niżu) do wyżu. Kierunek jest zawsze odwrotny.

Wyniki świadczą o tym, że zadanie okazało się trudne dla uczniów i warto wykorzystać je przede wszystkim w pracy na lekcji. Zadanie jest ciekawie skonstruowane i przy pomocy nauczyciela pozwala na lepsze zrozumienie omawianego zagadnienia.

Słowa kluczowe