Obóz na Mazurach

Poprawna odpowiedź

1.  Fałsz, 2.  Fałsz, 3. Prawda, 4. Fałsz.

Wymaganie ogólne

1.1 Korzystanie z różnych źródeł informacji geograficznej. Uczeń dokonuje obserwacji i pomiarów w terenie.
3.1 Stosowanie wiedzy i umiejętności geograficznych w praktyce. Uczeń wykorzystuje wiedzę i umiejętności geograficzne w celu lepszego rozumienia współczesnego świata i swojego w nim miejsca.

Wymaganie szczegółowe

2.3. Kształt, ruchy Ziemi i ich następstwa. Uczeń podaje cechy ruchu obiegowego Ziemi.

Komentarz

Zadanie sprawdza u uczniów umiejętność orientacji w terenie oraz znajomość i rozumienie zagadnienia pozornego ruchu Słońca w ciągu roku i doby. Zadaniem ucznia jest ocena prawdziwości podanych stwierdzeń. Zadanie ma charakter praktyczny, ponieważ wymaga od ucznia wyobrażenia sobie sytuacji terenowej, w której należy bez przyrządów określić główne kierunki geograficzne.

Pierwszy i drugi punkt zadania odnosi się do miejsc wschodu i zachodu Słońca, przypisując je odpowiadającym kierunkom geograficznym. Słońce  wschodzi dokładnie na wschodzie i zachodzi dokładnie na zachodzie tylko w dwa dni w roku – 21 marca i 23 września. Wraz ze zmieniającymi się porami roku zmieniają się miejsca wschodu i zachodu Słońca. Po 21 marca przesuwają się w kierunku północnym – Słońce wschodzi na północnym wschodzie i zachodzi na północnym zachodzie. Oba stwierdzenia należy uznać zatem za fałszywe. Podobnego zdania w odniesieniu do pierwszego punktu (Fałsz) było 13,3% spośród badanych uczniów 3 klasy gimnazjum. W punkcie drugim na Fałsz wskazało tyle samo uczniów – 13,3%. Tak słabe odpowiedzi wskazują na dużą trudność, jaką sprawia uczniom zrozumienie zagadnień związanych z pozornym ruchem Słońca, mimo tego, że tematyka ta pojawia się już w szkole podstawowej (Punkt 2.2. treści nauczania – wymagania szczegółowe podstawy programowej: 2.2. Orientacja w terenie. Uczeń obserwuje widomą wędrówkę Słońca w ciągu doby, miejsca wschodu, górowania i zachodu Słońca, w zależności od pory roku, wskazuje zależność między wysokością Słońca a długością cienia).

W punkcie trzecim zadaniem ucznia jest ocena prawdziwości stwierdzenia Słońce góruje na południu. Na północnej półkuli, na północ od zwrotnika ,a więc również w Polsce, górowanie Słońca jest obserwowane zawsze  dokładnie na południu, zmienia się tylko jego wysokość nad horyzontem. Jeżeli znamy dokładnie czas południa słonecznego danego miejsca (górowanie Słońca). W okresie opisanym w zadaniu Słońce znajduje się jeszcze wysoko nad horyzontem (najwyżej 61°12' góruje 22 czerwca). Stwierdzenie jest prawdziwe i tak oceniło je 50,8% badanych uczniów. Zaskakującym wydaje się być tak słaby wynik w tym punkcie. Jest to prawdopodobnie związane z niepełnym rozumieniem zjawiska pozornej drogi Słońca. Uczniowie pamiętają, że coś się zmienia (kąt górowania Słońca) i dlatego nie wskazują na prawdziwość stwierdzenia w punkcie 3 zadania.

W ostatnim punkcie zadania uczeń ma ocenić stwierdzenie O północy Słońce jest widoczne na północy. Wydaje się być oczywistym, że w środku nocy Słonce nie może być widoczne na niebie. Jednak taka sytuacja może mieć miejsce w obszarach podbiegunowych, gdzie słońce pojawia się na niebie również o godzinie 24.00 (dzień polarny). Tylko za północnym kołem podbiegunowym, w czasie lata polarnego, będziemy widzieć Słońce o północy po północnej stronie nieba. Zdanie należy ocenić jako fałszywe. Tak wskazało 80% badanych uczniów. Możliwe że pozostali uczniowie zasugerowali się zbieżnością określeń: o północy, na północy.

Całe zadanie okazało się niezwykle trudne dla uczniów. Poprawnych odpowiedzi w całym zadaniu udzieliło 3,1% badanych uczniów. Szczególnie ważne wydaje się być wyjaśnienie zagadnienia związanego z pozornym ruchem Słońca na niebie i jego zmianami w ciągu roku. Zadanie to powinno być prezentowane podczas lekcji, warto wzmocnić przekaz rysunkiem, prezentacją multimedialną lub filmem. Jedną z możliwości zaprezentowano poniżej.

Opracowanie Anna Markowska na podstawie:

http://t2.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcSSHLN4l9_5VSpTRB6SUxTvj3pdyQkXMNNOfRnwdjdTv-Wnw_g74w

Słowa kluczowe