Długość dnia

Poprawna odpowiedź

1. B.,  2. C. 

Wymaganie ogólne

2.1 Identyfikowanie związków i zależności oraz wyjaśnianie zjawisk i procesów. Uczeń posługuje się podstawowym słownictwem geograficznym w toku opisywania oraz wyjaśniania zjawisk i procesów zachodzących w środowisku geograficznym.
2.2 Identyfikowanie związków i zależności oraz wyjaśnianie zjawisk i procesów. Uczeń identyfikuje związki i zależności w środowisku przyrodniczym, gospodarce i życiu społecznym w różnych skalach przestrzennych (lokalnej, regionalnej, krajowej, globalnej)

Wymaganie szczegółowe

2.3. Kształt, ruchy Ziemi i ich następstwa. Uczeń podaje cechy ruchu obiegowego Ziemi.

Komentarz

Zadanie sprawdza umiejętność właściwej interpretacji pozornej wędrówki Słońca na niebie oraz powiązania jej zmian z różnymi porami roku oraz z różnymi szerokościami geograficznymi. Uczeń powinien wskazać w pierwszym punkcie zadania miejscowości, w których dzień jest dłuższy niż w Łodzi, a w drugim punkcie określić związek różnicy w długości trwania dnia z szerokością geograficzną.

W pierwszej części zadania uczeń powinien zauważyć, że przedstawiona sytuacja ma miejsce tuż po zakończeniu roku szkolnego, czyli pod koniec czerwca. Mimo, że nie znamy dokładnej daty, jest to okres bliski przesileniu letniemu (22 czerwca). W lecie półkula północna nachylona „w stronę Słońca” jest w większym stopniu oświetlona, a na szerokościach geograficznych większych niż koło podbiegunowe występuje dzień polarny (długość dnia polarnego wynosi od 24 godzin na szerokościach geograficznych kół podbiegunowych do 6 miesięcy na biegunach). Dlatego na szerokościach geograficznych, na których leży Polska, w okresie ciepłym (letnim) dłuższy dzień notuje się na północy kraju. Uczeń powinien wskazać miejscowości położone na północ od Łodzi, czyli spośród podanych zestawów: Szczecin i Gdańsk (B). Taką poprawną odpowiedź wskazało 39,8% spośród 171 uczniów 3 klasy gimnazjum uczestniczących w badaniu. 18% uczniów wskazało Zakopane i Kraków (D) jako miejscowości, w których występuje dłuższy dzień. Uczniowie ci znali związek pomiędzy długością dnia a szerokością geograficzną, lecz prawdopodobnie zasugerowali się tym, że na południu jest cieplej, a skoro cieplej, to więcej słońca, czyli dzień jest dłuższy. Pozostałe dwie odpowiedzi (A – 16,4% i C – 23,4%) świadczyły o niezrozumieniu przez uczniów zależności pomiędzy długością dnia a szerokością geograficzną. Liczne błędne odpowiedzi wskazujące na miejscowości położone na wschód od Łodzi jako te, gdzie będzie dłuższy dzień (C), mogą być spowodowane tym, że uczniowie pamiętali, że słońce wschodzi najpierw na wschodzie, zapomnieli jednak o tym, że również wcześniej zachodzi, więc nie ma to wpływu na długość dnia.

Druga część zadania weryfikowała, w jakim stopniu uczniowie dokonywali przemyślanego wyboru w części pierwszej. Jeżeli uczeń dokonywał konsekwentnego wyboru, to powinien podać kierunek odpowiadający wybranym miejscowościom. Mimo pewnych różnic w częstości odpowiedzi, w zasadzie występuje tutaj wyraźny związek. Poprawna odpowiedź w pierwszej części zadania pozwalała, przy znajomości głównych kierunków geograficznych, na udzielenie właściwej odpowiedzi również w części drugiej. Szczecin i Gdańsk są położone na północ od Łodzi i to jest prawidłowe wskazanie. Podobnego zdania było 35,1% badanych uczniów.

Całe zadanie okazało się trudne dla uczniów. Poprawnie rozwiązało je 30,1% badanych.

Słowa kluczowe