Znaczenie zjazdu gnieźnieńskiego dla państwa polskiego

kserokopie tekstów źródłowych wraz z zadaniami

Uczeń zna decyzje podjęte podczas zjazdu gnieźnieńskiego i dokonać ich oceny oraz kształtuje umiejętności krytycznej lektury tekstów źródłowych, wyszukiwania i porównywania informacji z różnych źródeł,  formułowania własnego stanowiska w dyskusji,  zadawania pytań badawczych, tworzenia własnego stanowiska popartego argumentami. 

Na początku lekcji nauczyciel nawiązuje do zagadnień dotyczących chrystianizacji Polski i powstania biskupstwa w Poznaniu. Uczniowie odpowiadają na pytania.

• Co zmienił chrzest Mieszka I w jego państwie?
• W jakim celu utworzono biskupstwo misyjne w Poznaniu?

Nauczyciel dba aby uczniowie formułowali odpowiedzi w sposób uporządkowany, posługując się pełnymi i poprawnymi zdaniami.

Nauczyciel informuje uczniów, że lekcja będzie poświęcona jednemu wydarzeniu, a w trakcie zajęć uczniowie, tak jak naukowcy będą dążyć do odtworzenia przebiegu wydarzeń na podstawie źródeł oraz zastanowią się, dlaczego zjazd gnieźnieński jest ważnym wydarzeniem historycznym.
Nauczyciel rozdaje uczniom teksty źródłowe (Tekst A - Gall Anonim, Kronika Polska, przekł. R. Grodecki, Wrocław 2003, s. 19-21; tekst B – Kronika Thietmara, tłum. M. Jedlicki, Kraków 2005, s. 78. Patrz załącznik) wraz z pytaniami do nich. Nauczyciel podaje krótko podstawowe informacje na temat Galla Anonima oraz biskupa Thietmara. Uczniowie samodzielnie starają się odpowiedzieć na pytania zapisując je w zeszycie. Nauczyciel pomaga w wykonaniu poleceń.

Pytania do tekstów:

1. Do jakiego typu źródeł należy zaliczyć przytoczone fragmenty?
2. Na jakie pytania na podstawie tekstów może odpowiedzieć historyk ? Podaj przykład pytań.
3. Jakie decyzje zapadły w Gnieźnie wg. Galla Anonima, a jakie wg Thietmara?
4. Do jakiego stopnia autorzy są zgodni w opisie wydarzeń?
5. Wymień różnice miedzy tymi źródłami. Skąd mogą pochodzić różnice w obu relacjach?
6. Które ze źródeł jest bardziej wiarygodne? Uzasadnij swoją odpowiedź.

Następnie nauczyciel razem z uczniami omawia wg tych pytań oba teksty. Uczniowie na bieżąco uzupełniają swoje wypowiedzi. Wszelkie rozważania na temat przebiegu i oceny zjazdu odbywają się jedynie w oparciu o informacje zawarte w obu tekstach.

Podsumowaniem lekcji jest dyskusja na temat znaczenia zjazdu gnieźnieńskiego zbudowana wokół pytania:
Dlaczego zjazd w Gnieźnie był ważny dla państwa polskiego?
Nauczyciel dba żeby w dyskusji brało udział jak najwięcej uczniów, a wszystkie wypowiedzi były poparte argumentami. Zakończenie zajęć uczniowie z pomocą nauczyciela tworzą notatkę na temat zjazdu gnieźnieńskiego.

Praca domowa polega na napisaniu krótkiej wypowiedzi na temat: Dlaczego tysiąc lat po zjeździe w Gnieźnie ciągle świętuje się jego rocznicę?

Teksty źródłowe mogą się wydać zbyt długie dla uczniów. Należy je wtedy skrócić gdyż najważniejszą częścią lekcji jest ich wspólna analiza. Nie można tracić zbyt wiele czasu na czytanie. Uczniowie mogą zadawać niespodziewane pytania. Należy uczniom uświadamiać, że jednym z kluczowych elementów pracy historyka jest właśnie zadawanie pytań badawczych. Nauczyciel nie musi czuć się zobowiązany do ich odpowiedzi. Lepiej jest czasami zastanowić się, gdzie można znaleźć odpowiedź na pytanie ucznia.
Treść pierwszej części zajęć warto modyfikować pod kątem zagadnień poruszanych na poprzednich lekcjach. Jeśli pojawiła się wcześniej postać św. Wojciecha to warto do niej nawiązać.

Zaletą tej praktyki są uzyskiwane dzięki niej dobre efekty uczniów w pracy ze źródłami. Zestawienie dwóch kanonicznych tekstów, które są głównymi źródłami wiedzy na temat opisywanych wydarzeń pozwala pokazać uczniom, jak wygląda praca historyka, który musi pogodzić ze sobą często sprzeczne przekazy źródłowe. Jednocześnie dyskusja wokół znaczenia zjazdu wymaga żeby uczniowie samodzielnie tworzyli argumenty uzasadniające swoje zdanie.

Zadanie polegające na stawianiu przez uczniów pytań do źródła można zaadaptować do innych typów materiałów źródłowych. Pomaga to w kształceniu u uczniów krytycznego podejścia do materiałów źródłowych.