Wiązka zadań
Łaźnie w średniowieczu
Proponowana wiązka zadań wykorzystuje niecodzienny materiał, z którym uczniowie na pewno nie spotkali się w podręcznikach. Jest to opis zmieniającego się podjeścia do higieny osobistej, powstały na podstawie książki Historia Brudu Katherine Ashenburg. Tekst ma w istocie charakter popularnonaukowy, bliski artykułom poświęconym historii, z którymi uczniowie mogą się spotkać w prasie bądź Internecie. Posługując się tym tekstem możemy sprawdzić, czy uczniowie potrafią osadzić w czasie opisywane wydarzenia oraz czy rozumieją przedstawione w tekście związki przyczynowo-skutkowe.
Na podstawie tekstu wykonaj zadania.
Najdonioślejszą zmianą w higienie osobistej w czasach średniowieczna był powrót publicznych łaźni. Na obszarach większości Europy Zachodniej instytucja ta od V wieku popadała w zapomnienie albo funkcjonowała w bardzo ograniczonym zakresie. Zaistniała ponownie dzięki krzyżowcom, którzy powrócili z nieudanych wypraw na wschód, przynosząc ze sobą wieści o rozkosznym zwyczaju: hamamie, tureckiej łaźni. Łaźnie były popularne do początku XVI wieku, kiedy ze względu na ich towarzyski charakter, zaczęły uchodzić za miejsca zakłócające porządek publiczny. Kąpiele przez ówczesną naukę uważane były za niebezpieczne, ponieważ w ich trakcie, poprzez rozszerzone gorącą wodą pory, mogły przeniknąć do organizmu szkodliwe czynniki. Troski zaczęło wymagać zatem tylko to, co na widoku, ale nic poza tym.
Zadanie 1
Zmiany w funkcjonowaniu łaźni w V wieku były związane z
A. upadkiem cesarstwa zachodnio-rzymskiego.
B. uznaniem chrześcijaństwa za religię panującą.
C. koronacją cesarską Karola Wielkiego.
D. ekspansją islamu w Europie.
Poprawna odpowiedź
A
Wymaganie ogólne
2.3 Analiza i interpretacja historyczna. Uczeń wyjaśnia związki przyczynowo-skutkowe analizowanych wydarzeń, zjawisk i procesów historycznych.
Wymaganie szczegółowe
6.1 Dziedzictwo antyku. Uczeń charakteryzuje najważniejsze osiągnięcia kultury materialnej i duchowej antycznego świata w różnych dziedzinach: filozofii, nauce, architekturze, sztuce, literaturze.
Komentarz
W pierwszym zadaniu uczeń proszony jest o wskazanie przyczyny, która doprowadziła do wspomnianego w tekście, stopniowego zaniku łaźni w Europie Zachodniej w V wieku. Zadanie można rozwiązać na dwa sposoby. Pierwszy z nich opiera się na kluczu chronologicznym - uczeń, który zna daty (chocby potrafi wskazać stulecia) podanych wydarzeń nie powinien mieć większego problemu ze wskazaniem poprawnej odpowiedzi. Warto zauważyć, że data upadku cesarstwa rzymskiego jest jedną z kluczowych dla periodyzacji dziejów i wszyscy uczniowie powinni ja znać. Drugi sposób rozwiązywania zadania opiera się na wnioskowaniu przyczynowo-skutkowym i refleksji na temat związków między przedstawionymi wydarzeniami i omawianym procesem. Trudno doszukiwać się korelacji między koronacją Karola Wielkiego a zanikaniem łaźni. Udzielenie niepoprawnej odpowiedzie jest jednak sygnałem, że uczeń powinien powtórzyć i utrwalić kluczowe daty z historii powszechnej.
Zadanie 2
Wskaż przyczynę, która według autora tekstu doprowadziła do obniżenia poziomu dbałości o higienę osobistą w końcu średniowiecza.
A. wieści o właściwościach kąpieli przyniesione przez krzyżowców
B. poglądy na temat przenoszenia się chorób
C. wyprawy geograficzne XVI w.
D. rozwój medycyny
Poprawna odpowiedź
B
Wymaganie ogólne
2.1 Analiza i interpretacja historyczna. Uczeń wyszukuje oraz porównuje informacje pozyskane z różnych źródeł i formułuje wnioski.
Wymaganie szczegółowe
12.1 Kultura materialna i duchowa łacińskiej Europy. Uczeń wyjaśnia kulturotwórczą rolę Kościoła w dziedzinie nauki, architektury, sztuki i życia codziennego średniowiecznego społeczeństwa.
Komentarz
Drugie zadanie sprawdza umiejętność analizy tekstu. Do rozwiązania tego zadania uczniowie nie potrzebują żadnych dodatkowych wiadomości pozaźródłowych. Powinni dostrzec w tekście, wskazane dla dwóch okresów w dziejach cywilizacji europejskiej, znaczące obniżenie poziomu dbałości o higienę. Pierwszą czynnością jest właściwe umieszczenie w czasie “końca średniowiecza”. To eliminuje odpowiedź A. Wybranie odpowiedzi C wskazuje, że uczeń słusznie wiąże koniec średniowiecza z okresem wielkich odkryć, ale jednocześnie całkowicie pomija analizę tekstu, w kórym o wyprawach geograficznych w ogóle nie wspomniano. Wybranie odpowiedzi poprawnej (spośród dwóch pozostałych - B i D) wymaga od ucznia uwazności, gdyż obie propozycje związane są z historią medycyny. Uczeń powinien jednak dostrzec, że ówczesne opinie na temat szkodliwości kąpieli z dzisiejszego punktu widzenia trudno wiązać z rozwojem tej nauki.
Zadanie 3
Która z poniższych ilustracji ukazuje późnośredniowieczną łaźnię?
Poprawna odpowiedź
A
Wymaganie ogólne
2.1 Analiza i interpretacja historyczna. Uczeń wyszukuje oraz porównuje informacje pozyskane z różnych źródeł i formułuje wnioski.
Wymaganie szczegółowe
12.1 Kultura materialna i duchowa łacińskiej Europy. Uczeń wyjaśnia kulturotwórczą rolę Kościoła w dziedzinie nauki, architektury, sztuki i życia codziennego średniowiecznego społeczeństwa.
Komentarz
Ostatnie zadanie spełnia trzy funkcje. Przede wszystkim sprawdza, czy uczniowie potrafią znaleźć i poprawnie zinterpretować fragment tekstu, w którym opisano późnośredniowieczną łaźnię. W tej stosunkowo lakonicznej wzmiance (“kiedy ze względu na ich towarzyski charakter, zaczęły uchodzić za miejsca zakłócające porządek publiczny”) podkreślono, że łaźnie były miejscem spotkań o charakterze towarzyskim. Następnie uczniowie muszą wykorzystać te informacje analizując cztery przedstawienia ikonograficzne. Odrzucenie dwóch z nich (2. i 4.) może opierać się na dostrzeżeniu, że ukazane na nich postaci kąpią się samotnie, choć oczywiście w towarzystwie służby. Pomocą w odrzuceniu odpowiedzi nr 2. jest również wyraźnie widoczna aureola wokół głowy kąpiącej się kobiety (Matki Boskiej). Trudniejsze jest zatem dokonanie wyboru między odpowiedziami nr 1 i 3. Odrzucenie tej drugiej wymaga refleksji na temat ukazanej sceny - uczeń powinien dostrzec, że jest to nie tyle scena kąpieli, co obmywania nóg, czy szerzej - opieki nad potrzebującymi. Wreszcie pierwsza ilustracja wyraźnie ukazuje, że łaźnia była w opisywanym okresie miejscem nie tylko kąpieli, ale równiez spożywania posiłków i szeroko rozumianiej aktywności towarzyskiej. Ostatecznie zatem obok sprawdzania umiejętności analizy tekstu i ikonografii zadanie to pozwala również lepiej wyobrazić sobie opisywane zjawisko kulturowe, co w tym przypadku wydaje się dodatkową wartością.
Utwór jest chroniony prawem autorskim. Zasady i warunki korzystania z niego określa Regulamin Serwisu Bazy Dobrych Praktyk.
"Masz uwagi do treści? Uważasz, że zawiera błąd? Napisz na bnd@ibe.edu.pl
