Wiązka zadań
Starzenie się społeczeństwa
Zadanie
Szukając informacji na lekcję o ludności Europy, Magda znalazła tekst:
„Wg danych Komisji Europejskiej w ciągu najbliższych pięćdziesięciu lat liczba emerytów w krajach UE zwiększy się niemal dwukrotnie, w tym osób powyżej 80 lat będzie prawie trzy razy więcej niż obecnie. Szansą na powstrzymanie tego procesu może być obserwowany ostatnio wzrost współczynnika dzietności1 do wartości 1,6 (2009 r.), choć daleko jeszcze do poziomu 2,1 zapewniającego wymienialność pokoleń. Liczba dzieci przychodzących na świat jest na to nadal zbyt mała.”
1współczynnik dzietności to współczynnik określający liczbę urodzonych dzieci przypadających na jedną kobietę w wieku rozrodczym (15-49 lat)
Tekst na podstawie : http://ec.europa.eu/social/main.jsp?langId=de&catId=502&newsId=1007&furtherNews=yes , Marcin Bojanowski: http://wyborcza.biz/biznes/1,100896,10586858,Europa_sie_starzeje__coraz_mniej_ludzi_do_pracy.html oraz http://pl.wikipedia.org/wiki/Wsp%C3%B3%C5%82czynnik_dzietno%C5%9Bci
Na podstawie tego tekstu Magda sformułowała cechy społeczeństwa starzejącego się.
Wskaż, które z podanych przez Magdę stwierdzeń są cechami społeczeństwa starzejącego się.
| Stwierdzenie Magdy | Czy jest cechą społeczeństwa starzejącego się? | |
| 1. | W rodzinie rodzi się przeważnie jedno lub dwoje dzieci. | `square` Tak / `square` Nie |
| 2. | Współczynnik dzietności wzrasta powoli. | `square` Tak / `square` Nie |
| 3. | Przyrost naturalny jest niski albo ujemny. | `square` Tak / `square` Nie |
| 4. | Ludzie żyją coraz dłużej. | `square` Tak / `square` Nie |
Poprawna odpowiedź
1. Tak,
2. Nie,
3. Tak,
4. Tak.
Wymaganie ogólne
1.2 Korzystanie z różnych źródeł informacji geograficznej. Uczeń potrafi korzystać z planów, map, fotografii, rysunków, wykresów i danych statystycznych i tekstów źródłowych oraz technologii informacyjno-komunikacyjnych w celu gromadzenia, przetwarzania i prezentowania informacji geograficznych.
2.1 Identyfikowanie związków i zależności oraz wyjaśnianie zjawisk i procesów. Uczeń posługuje się podstawowym słownictwem geograficznym w toku opisywania oraz wyjaśniania zjawisk i procesów zachodzących w środowisku geograficznym.
2.2 Identyfikowanie związków i zależności oraz wyjaśnianie zjawisk i procesów. Uczeń identyfikuje związki i zależności w środowisku przyrodniczym, gospodarce i życiu społecznym w różnych skalach przestrzennych (lokalnej, regionalnej, krajowej, globalnej)
3.1 Stosowanie wiedzy i umiejętności geograficznych w praktyce. Uczeń wykorzystuje wiedzę i umiejętności geograficzne w celu lepszego rozumienia współczesnego świata i swojego w nim miejsca.
Wymaganie szczegółowe
5.1. Ludność Polski. Uczeń wyjaśnia i poprawnie stosuje podstawowe pojęcia z zakresu demografii: przyrost naturalny, urodzenia i zgony, średnia długość życia.
Komentarz
Zadanie sprawdza rozumienie zjawiska, jakim jest starzenie się społeczeństwa, i czynników demograficznych, które są z nim powiązane. Uczeń ma ocenić, czy podane sformułowania opisują cechy wymienionego zjawiska i może się w tym celu posiłkować podaną specjalistyczną informacją o aktualnej sytuacji w krajach Unii Europejskiej oraz o prognozowanych zmianach. Zadanie sprawdza także, czy uczeń potrafi rozróżnić, która informacja z tekstu źródłowego opisuje jednocześnie cechy omawianego zjawiska.
Z informacji wynika, że w krajach UE przybywa osób starszych (ma miejsce starzenie się społeczeństwa), że współczynnik dzietności (1,6) ostatnio rośnie, ale jego poziom jest stosunkowo niski (mniej niż 2,1) i że liczba nowo narodzonych dzieci jest zbyt mała, aby następowała wymienialność pokoleń. Podana jest też definicja współczynnika dzietności.
Pierwsze stwierdzenie dotyczy liczby dzieci w statystycznej rodzinie. W krajach UE najczęściej jest to jedno lub dwoje dzieci, co można wywnioskować z podanego współczynnika dzietności (1,6). Prawidłowo to sformułowanie jako cechę starzenia określiło 71% spośród badanych uczniów III klasy gimnazjum. Prawdopodobnie uczniowie mają taką wiedzę lub wywnioskowali to na podstawie podanej wartości i definicji wskaźnika dzietności.
Drugie stwierdzenie opisuje charakter zmiany współczynnika dzietności. Prawdą jest, że współczynnik powoli rośnie, ale cechą społeczeństw starzejących się jest jego niski poziom, a nie wielkość zmiany i jej kierunek. Dodatkowo wzrost tego wskaźnika demograficznego sugeruje poprawę sytuacji demograficznej. 42% uczniów poprawnie nie wskazało tego sformułowania jako cechy omawianego zjawiska.
Stwierdzenie trzecie dotyczy przyrostu naturalnego. Z informacji źródłowej można wywnioskować (na podstawie niskiej dzietności niezapewniającej wymienialności pokoleń), że w krajach UE przyrost naturalny jest niski lub ujemny. Jest to też cechą starych społeczeństw. Poprawnie wskazało tak 76% badanych.
Czwarte stwierdzenie, że ludzie żyją coraz dłużej, jest cechą starzejących się społeczeństw, ale informacji na ten temat nie można wywnioskować z tekstu bez dodatkowych danych. 71% badanych poprawnie wskazało, że tak. Możliwe, że uczniowie powiązali dłuższe życie, a w konsekwencji starość, ze starzejącym się społeczeństwem.
Żeby rozwiązać zadanie poprawnie, uczeń powinien rozumieć, że zjawisko starzenia się społeczeństwa jest zjawiskiem złożonym i składa się na nie wiele czynników. Poprawnie całe zadanie rozwiązało jedynie 23% uczniów, czyli okazało się ono trudne. To zadanie warto wykorzystać na lekcji do dokładniejszego omówienia zawartych w nim zagadnień.
Utwór jest chroniony prawem autorskim. Zasady i warunki korzystania z niego określa Regulamin Serwisu Bazy Dobrych Praktyk.
"Masz uwagi do treści? Uważasz, że zawiera błąd? Napisz na bnd@ibe.edu.pl
